OlsztyńskieTramwaje.pl

Winni jesteśmy czytelnikom informacje, które olsztyński Zarząd Dróg, Zieleni i Transportu przedstawił już dość dawno, bo rok temu. W listopadzie 2016 roku opublikowano pierwsze dane dotyczące korzystania przez olsztyniaków z komunikacji miejskiej po wprowadzeniu tramwajów.

Solaris Urbino IV 12 #A808 na linii 101 i Solaris Tramino Olsztyn S111O #3009 w kursie specjalnym w alei Piłsudskiego (21 maja 2016) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Pierwsza i najważniejsza informacja wynikająca z przedstawionych wówczas danych jest taka, że z transportu publicznego korzysta coraz więcej ludzi. Wzrost może nie jest oszałamiający, bo w przeciągu czterech lat (2012-2016) przybyło około 2 tysięcy pasażerów (obecnie jest ich ponad 130 tysięcy dziennie – szczegóły na infografice poniżej), ale należy pamiętać, że większość miast w Polsce boryka się obecnie ze spadkami liczby podróżujących komunikacją miejską, więc należy docenić ten fakt. Na dodatek liczba pasażerów jest całkiem wysoka w porównaniu do ludności miasta (w Olsztynie oficjalnie zameldowanych jest blisko 163 tysiące ludzi), co wytrąca z ręki argument zwolennikom motoryzacji indywidualnej, którzy zwykli mawiać, że „nikt tym nie jeździ” (nieco ich tłumaczy, że jak się nie korzysta, to się nie wie).

Średnia dzienna pasażerów komunikacji miejskiej w Olsztynie w latach 2012, 2014 i 2016. Wersja interaktywna infografiki: Infogram

Kiedy olsztyniacy jeżdżą komunikacją miejską? Najczęściej oczywiście w dzień roboczy, kiedy korzysta z niej wspomniane 130 tysięcy ludzi. W soboty ta liczba zmniejsza się o mniej więcej połowę – do blisko 66 tysięcy, najrzadziej podróżujemy transportem publicznym w niedziele – robi to niemal 48 tysięcy ludzi.

Liczba pasażerów komunikacji miejskiej w Olsztynie w poszczególne rodzaje dni tygodnia. Wersja interaktywna infografiki: Infogram

Przeprowadzone badanie pozwoliło też ustalić, w jakich porach dnia podróżujemy najczęściej. Najmniej pasażerów – co naturalne – jeździ o świcie, do godziny 6 oraz późnym wieczorem, po godzinie 21. Ale już ciekawą informacją jest, że najwięcej ludzi jeździ autobusami i tramwajami – co chyba nieco zaskakujące – między godziną 12 a 15, a po południu (12-18) jest o 10 tysięcy pasażerów więcej niż przed południem (6-12). Ten ostatni wynik może sugerować, że np. część olsztyniaków w jedną stronę udaje się do pracy czy szkoły samochodem z innymi członkami rodziny, a wraca do domu komunikacją miejską. Można też wysnuwać hipotezę, że przy popołudniowych aktywnoścach, czyli wyjściu do miasta, częściej sięgamy po tramwaj czy autobus.

Korzystanie z komunikacji miejskiej w Olsztynie w różnych porach dnia. Wersja interaktywna infografiki: Infogram

Choć tramwaje mają na razie w Olsztynie tylko trzy linie i poruszają po zaledwie 10 km torowisk (toru technicznego do zajezdni nie liczymy), to można powiedzieć, że wdarły się przebojem na listę środków transportu. Choć ich kursy to tylko 9% wszystkich dziennych przejazdów komunikacji miejskiej (każdego dnia tramwaje przejeżdżają łącznie 2542,946 wozokilometrów), to jednak przewożą aż 14,4% wszystkich pasażerów (18 841 osób). 91% kursów obsługiwanych przez autobusy (25 640,953 wozokilometrów) przekłada się na 85,6% pasażerów (111 644 osoby). Nie zaskakuje to oczywiście, bo właśnie dlatego zdecydowano się na powrót tramwajów do Olsztyna, że mają one wyższą zdolność przewozową, choćby dlatego, że są pojemniejsze od największych autobusów. To też odpowiedź na twierdzenia sceptyków, że koszt przejazdu kilometra tramwaju jest wyższy niż autobusu: owszem jest, ale tylko w liczbach bezwzględnych, bo gdy zaczniemy to przeliczać na liczbę przewiezionych pasażerów, proporcja zacznie się wyrównywać (a nie wspominamy tu o innych przewagach tramwaju jak choćby czas przejazdu).

Średnia dzienna liczba pasażerów komunikacji miejskiej w Olsztynie z podziałem na tramwaje i autobusy. Wersja interaktywna infografiki: Infogram

Zgodna z przewidywaniami jest także popularność poszczególnych linii tramwajowych. Można było się spodziewać, że najwięcej pasażerów przewozić będzie linia 1 łącząca południowe dzielnice mieszkaniowe ze śródmieściem i Starym Miastem. Średnio w dzień roboczy „jedynka” przewozi 8859 pasażerów. Niewiele ustępuje jej „dwójka” kursująca z Jarot do Dworca Głównego – 7824 pasażerów dziennie. Urywająca się na skraju miasteczka akademickiego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Kortowie linia 3 z Dworca Głównego wozi dziennie 2158 osób. Linie tramwajowe nie są najpopularniejszymi liniami komunikacji miejskiej – podium okupują autobusy. Liderem jest linia 126 z 10 965 pasażerami, druga jest 117 – 10 462 osób dziennie, trzecia linia 113 – 8970 pasażerów. Tramwajowe „jedynka” i „dwójka” zajmują odpowiednio czwarte i piąte miejsce, „trójka” jest dopiero 22.

Średnia dzienna liczba pasażerów poszczególnych linii tramwajowych w Olsztynie. Wersja interaktywna infografiki: Infogram

Dane udostępnione przez ZDZiT pozwalają też na pokazanie, ile tramwaj oszczędza nam tłoku na drogach i spalin. Coraz częściej porównuje się możliwości przewozowe komunikacji miejskiej i indywidualnej (przede wszystkim samochodów, ale też i rowerów). Nierzadko mają one postać efektownych zestawień jednego tramwaju czy autobusu ze sznurem samochodów na jednym zdjęciu. Trzeba jednak uważać, bo czasami stosuje się różne miary wobec różnych środków transportu, np. przyjmując średnią liczbę pasażerów dla samochodu i maksymalną dla autobusu czy tramwaju. (Przykład uczciwego zestawienia można znaleźć np. na YouTube w filmie przygotowanym przez firmę PTV Group.)

Także i my pokusiliśmy się o przygotowanie takiego porównania, więc na początek parę słów o metodologii. Średnią liczbę pasażerów w tramwaju wyliczyliśmy dzieląc ich dzienną liczbę przez liczbę kursów, przy czym za kurs uznajemy jazdę od jednej krańcówki do drugiej, powrót to już kolejny kurs. Wyszło nam, że tramwajem podróżuje średnio 50,9 pasażera na kurs (wiemy, że 0,9 pasażera mogłoby wyglądać dziwnie, ale statystyka tego nie wyczuwa). Chcącym użyć tych danych przeciwko tramwajom – że 200-osobowe pojazdy są wypełnione tylko w jednej czwartej – przypominamy, że kluczowe są godziny szczytu i ówczesne napełnienia, a ulice też buduje się raczej biorąc pod uwagę największy ruch niż statystyczną średnią, którą znacznie zaniżyłyby na przykład godziny nocne. W przypadku średniej liczby pasażerów samochodu musieliśmy się posłużyć danymi z innego miasta, bo w Olsztynie nie zrealizowano do tej pory solidnego badania ruchu (naprawdę duże i kompleksowe badanie kosztowałoby najprawdopodobniej nie więcej niż milion złotych – tyle w tym roku miasto dorzuciło ze swojego budżetu walczącym o uniknięcie degradacji do trzeciej klasy rozgrywkowej piłkarzom Stomilu). Dane z zagranicy mogłyby nie być miarodajne, więc sięgnęliśmy po najbardziej chyba wiarygodne z Polski – z Warszawskiego Badania Ruchu (1,3 pasażera na samochód).

Porównanie możliwości przewozowych tramwaju i samochodu – slajd 1. Wersja interaktywna infografiki: Infogram

Przyjmując takie liczby podróżujących postanowiliśmy wyliczyć, ile owe 50,9 pasażera z jednego tramwaju o długości 29,3 m zajęłoby miejsca, gdyby przyszło im do głowy pojechać samochodem. Odpowiedź brzmi: prawie sześć razy więcej. Średnia liczba pasażerów jednego tramwaju to 39 samochodów, które stojąc jeden za drugim tworzą sznur o długości 175 metrów. I teraz wyobraźmy sobie, ile czasu potrzebuje na przejazd przez skrzyżowanie jeden tramwaj, a ile 39 samochodów, z których jeden rusza szybciej, inny wolniej… Trudno więc zaprzeczyć, że tramwaj (w pewnym stopniu także autobus, jeśli porusza się wydzielonym pasem) to sposób na unikanie i zmniejszanie korków.

Porównanie możliwości przewozowych tramwaju i samochodu – slajd 2. Wersja interaktywna infografiki: Infogram

Na koniec jeszcze jeden wykres porównujący liczbę pojazdów przewożących codziennie tę samą liczbę osób. Gdyby przewożone w dzień roboczy przez 370 kursów tramwajowych 18 841 osób chcieć wsadzić w samochody, to przyjmując, że będą napełnione tak jak zwykle, tych aut musiałoby być 14 493. Dysproporcja ogromna, a sięgając do obrazowych porównań – 370 tramwajów stojących jeden za drugim zajęłoby 11 kilometrów, 14 493 samochody to już kilometrów niemal 65, czyli odległość jak z Olsztyna do Nidzicy.

Porównanie możliwości przewozowych tramwaju i samochodu – slajd 3. Wersja interaktywna infografiki: Infogram

Powtórzmy więc, co piszemy od lat: korki biorą się przede wszystkim z nieproporcjonalnie dużej liczby samochodów i nie ma takiej możliwości rozbudowy dróg, żeby je całkiem zlikwidować. Lepiej już było, dziś korek jest nieodłącznym elementem życia w mieście. Za to każdy, kto przesiada się na komunikację miejską, do zmniejszenia korków przyczynia się znacznie szybciej i skuteczniej niż poszerzanie kolejnej ulicy. Zresztą zdecydowana większość olsztyniaków świetnie to rozumie, bo jak już pisaliśmy 62% mieszkańców miasta przywrócenie tramwajów oceniło pozytywnie (34% – bardzo dobrze, 28% – raczej dobrze).