Nadeszły w Olsztynie złe czasy dla tramwajów

10 02 2025

Olsztyn nie kupi nowych tramwajów, nie planuje w przewidywalnej przyszłości rozbudowy sieci i rozwiązał ratuszową jednostkę odpowiedzialną za inwestycje tramwajowe – chyba można oficjalnie stwierdzić, że nadeszły złe czasy dla szynowego środka transportu w naszym mieście.

Dobranoc

Dobranoc © OlsztyńskieTramwaje.pl

W ostatnich tygodniach 2024 roku trwał wyścig z czasem, by udało się podpisać umowę z wyłonionym w przetargu producentem wozów dla Olsztyna – firmą Saatz Polska. Był on związany ofertą przez 120 dni od rozstrzygnięcia, czyli do 10 grudnia 2024 roku. Warunki przetargu dopuszczały jednorazowe przedłużenie jej ważności o 60 dni za zgodą obu stron. Saatz zadeklarował, że gotów jest to zrobić, bo miasto czekało na rozstrzygnięcie konkursu ogłoszonego przez Centrum Unijnych Projektów Transportowych (CUPT). W jego ramach Ministerstwo Infrastruktury deklarowało dofinansowanie zakupu tramwajów dla polskich miast ze środków unijnych. Niestety, ponieważ fundusze na ten cel pochodzić będą z Krajowego Programu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), który z powodu działań poprzedniego rządu przez długi czas był zablokowany, rozstrzygnięcie konkursu się opóźniało, choć terminy goniły – pieniądze niezmiennie trzeba wykorzystać i rozliczyć do końca sierpnia 2026 roku. Na początku grudnia ogłoszono, że po raz kolejny termin rozdzielenia pieniędzy się przesunie – do 20 grudnia 2024 roku, czyli już po terminie związania ofertą Saatz Polska. Tym samym miasto zmuszone byłoby zaryzykować i podpisać umowę z dostawcą tramwajów bez gwarancji dofinansowania, a mówimy o kontrakcie na kwotę 110 687 700 zł. Olsztyn się na to nie zdecydował, mimo że znalezienie wykonawcy tramwajów w tak krótkim czasie nie było łatwe i oznacza to, że w najbliższych latach nowych wozów dla miasta nie będzie.

Olsztyn konkurował z większością polskich miast z sieciami tramwajowymi, a na dodatek warunki konkursu dopuszczały refinansowanie już zrealizowanych dostaw, co stawiało w uprzywilejowanej sytuacji samorządy, które już kupiły tramwaje w ostatnich latach, więc ryzyko nieotrzymania dotacji było wysokie. Ostatecznie konkurs taborowy ze środków KPO rozstrzygnięto dopiero w nowym roku – w pierwszej połowie stycznia 2025 roku – i okazało się, że obawy były uzasadnione, bo pieniądze otrzymały Wrocław, Poznań, Kraków i Bydgoszcz, a Olsztyn wraz ze Szczecinem i Toruniem znalazł się na czele listy rezerwowej (z niższą punktacją trafiły tam też Łódź i konurbacja górnośląsko-zagłębiowska). Niemniej jednak rezygnacja przez Olsztyn z prolongowania ważności oferty jeszcze przed rozstrzygnięciem konkursu CUPT to ewidentny znak, że miasto tylko szukało pretekstu do rezygnacji z zakupu nowych tramwajów. O dofinansowanie do kolejnych wozów należało walczyć do samego końca, bo nowy tabor jest Olsztynowi niezbędny, by po uruchomieniu trasy na Pieczewo i linii 4 i 5 móc dysponować odpowiednią rezerwą i móc myśleć o wzmacnianiu rozkładów, czego wymaga szczególnie „trójka” do Kortowa, albo uruchamianiu kolejnych linii.

Durmazlar Panorama DRP5H05 #3024 na linii 4 w kierunku Pieczewa i Solaris Tramino S111O #3011 na linii 5 w kierunku Wysokiej Bramy mijają się w pobliżu przystanku Piłsudskiego (18 sierpnia 2024)

Durmazlar Panorama DRP5H05 #3024 na linii 4 w kierunku Pieczewa i Solaris Tramino S111O #3011 na linii 5 w kierunku Wysokiej Bramy mijają się w pobliżu przystanku Piłsudskiego (18 sierpnia 2024) © OlsztyńskieTramwaje.pl

W przewidywalnej perspektywie Olsztyn nie planuje też rozbudowywać sieci, choć akurat tu przygotowywana już inwestycja – linia w ulicy Wilczyńskiego przez Jaroty do Osiedla Generałów – byłaby znacznie mniejsza w stosunku do poprzednich etapów, a więc łatwiejsza do sfinansowania, mniej uciążliwa podczas budowy i szybsza w realizacji. Ponadto byłby to chyba najefektywniejszy nowy odcinek olsztyńskiej sieci. Dwukilometrowe (lub nieco dłuższe, gdyby zdecydować się wydłużyć je na Osiedlu Generałów poza plac generał Zawackiej „Zo”, czyli rondo na skrzyżowaniu ulic Wilczyńskiego, Popiełuszki i Hallera) torowisko pozwoliłoby znaleźć się w strefie dostępności pasażerskiej tramwaju – przyjmuje się, że to 400-500 metrów od przystanku – kolejnym dziesiątkom tysięcy potencjalnych pasażerów. Transportem szynowym, czyli szybkim, objęte zostałyby kolejne duże osiedla. Pozwoliłoby to też na uwolnienie taboru autobusowego z mocno obciążonych linii (117 czy 126) i przekazanie go do obsługi innych osiedli, więc tramwaj na Wilczyńskiego poprawiłby sytuację pasażerów komunikacji miejskiej w całym Olsztynie. Utworzenie dodatkowego połączenia między dwiema południowymi odnogami sieci pozwoliłoby nie tylko na zorganizowanie nowych połączeń, ale byłoby też doskonałą alternatywą na czas remontów czy zdarzeń nadzwyczajnych – więcej powiązań między poszczególnymi częściami sieci to możliwość organizacji objazdów. Po wydłużeniu odnogi do Kortowa – dopiero wtedy ten pomysł zyska ekonomiczny sens – trasą przez Wilczyńskiego mogłaby pojechać wyczekiwana przez wielu nowa linia łącząca osiedla mieszkaniowe południowych dzielnic z kampusem Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.

Kozły oporowe na końcu torowiska w ulicy Wilczyńskiego (widok w kierunku Jarot), obok przejeżdżający Solaris Urbino 12 IV #A810 na linii 121 (19 maja 2024)

Kozły oporowe na końcu torowiska w ulicy Wilczyńskiego (widok w kierunku Jarot), obok przejeżdżający Solaris Urbino 12 IV #A810 na linii 121 (19 maja 2024) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Olsztyn potrzebuje nie tylko tego odcinka, ale całościowej wizji rozwoju transportu publicznego – zarówno w granicach miasta, jak i całej aglomeracji. W Polsce wciąż niestety nie udało się wypracować dobrze funkcjonujących mechanizmów prawnych funkcjonowania komunikacji tramwajowej obsługującej miasto i otaczające go gminy i miejscowości, czego smutnym przykładem jest trwająca w kryzysie sieć tramwajów podmiejskich w Łodzi i problemy z jej restytucją i rozwojem. Należy więc przyjąć, że tramwaje długo poza Olsztyn nie wyjadą i planować kształt ich docelowej sieci w istniejących granicach (choć akurat przedłużenie linii z Pieczewa do istniejącej pętli autobusowej przy ulicy Kruka w pobliżu węzła obwodnicy – to świetne miejsce na parking przesiadkowy – wymagałoby przejazdu przez dzisiejsze tereny gminy Purda, o które tak mało dyplomatycznie miasto zaczęło się ostatnio ubiegać). Planować jako jeden spójny system z komunikacją autobusową, planować na lata – w perspektywie 5, 10, 20, 30 lat z uwzględnieniem trendów demograficznych, czyli starzejącego się społeczeństwa i spadającej liczby mieszkańców – coraz mniej ludzi będzie w stanie podróżować własnym samochodem, a coraz więcej będzie potrzebowało sprawnej komunikacji publicznej. Planować należy też zacząć szybko, bo obecna strategia rozwoju transportu publicznego dla Olsztyna obejmuje okres tylko do 2027 roku. Tramwaje w Olsztynie wciąż mają potencjał rozwojowy, należy tylko rozsądnie zaplanować jego wykorzystanie, w synergii z autobusami, komunikacją rowerową, pieszą i indywidualną samochodową. Zarysowanie kierunków rozwoju sieci tramwajowej wymaga na pewno osobnego tekstu, ale by nie unikać odpowiedzi można wskazać miejsca, o których już wielokrotnie dyskutowano – to przede wszystkim duże osiedla mieszkaniowe – Kormoran, Pojezierze, Zatorze, rozwijająca się na nowo Podleśna, Podgrodzie i Mleczna – ale też inne generatory ruchu lub miejsca, które mogą lub mają takimi się stać: przede wszystkim nabrzeże Jeziora Krzywego w okolicy dawnej plaży miejskiej, dzisiejszego CRS Ukiel.

Solaris Urbino 18 IV #2023 na linii 307 na pętli Plaża Miejska (13 sierpnia 2018)

Solaris Urbino 18 IV #2023 na linii 307 na pętli Plaża Miejska (13 sierpnia 2018) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Tymczasem Olsztyn zamiast bez przerwy pracować nad rozwojem sieci tramwajowej, by w zależności od stanu budżetu wolniej lub szybciej ją rozbudowywać, zlikwidował ratuszową jednostkę zarządzającą projektami tramwajowymi. Istniała ona od początku procesu przywracania komunikacji szynowej w naszym mieście, czyli przez blisko półtorej dekady. Przez ten czas miała dwóch szefów (po Zdzisławie Bukowskim przez wiele lat kierował nią Andrzej Karwowski) i przeprowadziła wiele znaczących projektów – budowę tras z Dworca Głównego i Starego Miasta na południowe Jaroty, do Kortowa i na Pieczewo, rozbudowę krańcówki przy Wysokiej Bramie, budowę i rozbudowę zajezdni, dwukrotny zakup tramwajów (od Solarisa i Durmazlara) oraz wszystkie prace drogowe, które towarzyszyły powrotowi komunikacji szynowej do Olsztyna. Zebrane przez ten czas doświadczenie jest bezcenne i powinno być nadal wykorzystywane przy przygotowywaniu kolejnych inwestycji tramwajowych przez wydzieloną do tego celu osobną jednostkę. Tymczasem nawet, jeśli ludzie zajmujący się do tej pory projektami tramwajowymi pozostaną w ratuszu, ich specjalistyczna wiedza nie będzie już wykorzystywana, bo po prostu nad żadnymi projektami związanymi z tramwajami w olsztyńskim magistracie pracować się już nie będzie. Kiedy przyjdzie opamiętanie, że rozwój tramwajów jest Olsztynowi niezbędny, zebranie ponownie odpowiedniego zespołu będzie bardzo trudne i kosztowne.

Bombardier Flexity Outlook Berlin na linii 50 na Bösebrücke nad stacją S-Bahn Bornholmer Strasse (26 września 2024)

Bombardier Flexity Outlook Berlin na linii 50 na Bösebrücke nad stacją S-Bahn Bornholmer Strasse w Berlinie (26 września 2024) © OlsztyńskieTramwaje.pl

To nie jest tak, że Olsztyn będzie rozbudowywał sieć w nieskończoność – jesteśmy miastem takiej a innej wielkości i w którymś momencie zapotrzebowanie na uzasadnione ekonomicznie nowe odcinki torowisk zostanie zaspokojone i będzie można skupić się na utrzymaniu i remontach infrastruktury i taboru, wymianie posiadanych wozów na nowe czy wprowadzaniu nowych rozwiązań i usprawnień w istniejącym systemie. Tylko że ten moment jeszcze nie nadszedł i sporo pracy i inwestycji nas od niego dzieli. Padają argumenty o tym, że mieszkańcy muszą odpocząć od uciążliwości związanych z budową nowych torowisk, ale z niewiadomych i nielogicznych powodów nie stosuje się tej samej zasady do inwestycji drogowych. Dotarła niestety do Olsztyna samochodowa kontrreformacja, która sprowadza się do wstrzymania inwestycji w komunikację miejską – oprócz tramwajów dostaje się także autobusom – i przeznaczania dostępnych pieniędzy na budowę dróg, niestety w kształcie, który sytuację w mieście tylko pogorszy, a nie poprawi. Najlepszym tego zjawiska przykładem będzie przeskalowana ulica Nowobałtycka, przy pomocy której – wobec braku atrakcyjnej alternatywy w postaci sprawnego transportu publicznego – zachęcimy jeszcze więcej mieszkańców aglomeracji do przyjeżdżania do Olsztyna samochodem. Wobec tych wszystkich okoliczności wstrzymania rozwoju transportu tramwajowego i transportu publicznego w ogóle w naszym mieście nie da się określić inaczej niż słynnym cytatem z francuskiego dyplomaty Charlesa-Maurice`a de Talleyranda: to gorzej niż zbrodnia – to błąd.





Nowa krańcówka Wysoka Brama na rocznicę

28 12 2023

14 grudnia 2023, dokładnie w 116. rocznicę pierwszego kursu tramwaju po Olsztynie, uruchomiono nowy przystanek końcowy Wysoka Brama na placu Jedności Słowiańskiej.

Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 na linii 1 na nowym przystanku końcowym Wysoka Brama na placu Jedności Słowiańskiej (28 grudnia 2023)

Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 na linii 1 na nowym przystanku końcowym Wysoka Brama na placu Jedności Słowiańskiej, w tle neogotycki budynek Poczty Głównej (28 grudnia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Obyło się bez hucznych inauguracji – te szykują się na zaplanowane na 30 grudnia otwarcie trasy na Pieczewo. W zasadzie jedynym odświętnym elementem było to, że na pierwszy przejazd wybrano tramwaj, który od pierwszych dni grudnia kursuje po Olsztynie udekorowany na zewnątrz i wewnątrz świątecznymi dekoracjami, czyli Solarisa Tramino o numerze taborowym #3005.

Pierwszy tramwaj w ruchu liniowym - Solaris Tramino S111O #3005 - na nowym przystanku końcowym Wysoka Brama na placu Jedności Słowiańskiej (14 grudnia 2023)

Pierwszy tramwaj w ruchu liniowym – Solaris Tramino S111O #3005 – na nowym przystanku końcowym Wysoka Brama na placu Jedności Słowiańskiej (14 grudnia 2023) Fot. profil FB prezydenta Olsztyna Piotra Grzymowicza

Przed południem tramwaje linii 1 dojeżdżały nadal do tymczasowego przystanku zlokalizowanego na początku ulicy 11 Listopada, przy placu Jana Pawła II. Na nowym przystanku końcowym i w jego okolicach trwały w tym czasie jeszcze ostatnie prace porządkowe, w tym malowanie oznakowania poziomego.

Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3020 na linii 1 skręcający z ulicy 11 Listopada na plac Jedności Słowiańskiej, widziany z ulicy Staromiejskiej przez przejście pod Wysoką Bramą (28 grudnia 2023)

Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3020 na linii 1 skręcający z ulicy 11 Listopada na plac Jedności Słowiańskiej, widziany z ulicy Staromiejskiej przez przejście pod Wysoką Bramą (28 grudnia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Po 12:15 po prostu zabrano separatory ustawione na torowisku na wysokości dawnego Cocktail Baru (dziś mieści się tu bar mleczny) i kolejny kurs „jedynki”, obsługiwany przez wspomniane świąteczne Tramino, dojechał do nowej krańcówki, by po paru minutach planowo odjechać w stronę Jarot. Później przez plac Jedności Słowiańskiej i nowy przystanek umożliwiający przesiadkę drzwi w drzwi zaczęły kursować autobusy i to by było na tyle.

Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3016 na linii 1 w kierunku Kanta odjeżdża z nowego przystanku końcowego Wysoka Brama na placu Jedności Słowiańskiej (14 grudnia 2023)

Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3016 na linii 1 w kierunku Kanta odjeżdża z nowego przystanku końcowego Wysoka Brama na placu Jedności Słowiańskiej (14 grudnia 2023) Fot. profil FB prezydenta Olsztyna Piotra Grzymowicza

Tramwaje linii 1 zatrzymują się przy torze wschodnim, od strony jezdni. Przy tym samym peronie stają autobusy kilku linii dziennych i obu nocnych, więc przesiadki są rzeczywiście drzwi w drzwi. Peron nie jest zbyt szeroki, więc pod wiatą nie ma ławek, a jedynie podpórki dla stojących. Usiąść nie da się także pod wiatą na peronie zachodnim, gdzie od 1 stycznia 2024 roku zatrzymywać będzie się „piątka” kursująca z Pieczewa. Co prawda do tramwaju kończącego bieg na przystanku można wsiąść i w nim czekać na odjazd, ale tego luksusu nie mają pasażerowie autobusów i oni usiąść nie będą mogli. To chyba nie najlepsze rozwiązanie.

Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 na linii 1 w kierunku Wysokiej Bramy na skrzyżowaniu ulic Staromiejskiej, Nowowiejskiego, Skłodowskiej-Curie, 11 Listopada i placu Jedności Słowiańskiej (28 grudnia 2023)

Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 na linii 1 w kierunku Wysokiej Bramy na skrzyżowaniu ulic Staromiejskiej, Nowowiejskiego, Skłodowskiej-Curie, 11 Listopada i placu Jedności Słowiańskiej (28 grudnia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Obawy o szczupłość miejsca dla pieszych przy budynku domu handlowego Jakub, na rogu ulicy 11 Listopada i placu Jedności Słowiańskiej, okazały się chyba nieco na wyrost – przechodnie nie tłoczą się tu, a zamontowane dla ich bezpieczeństwa łańcuchy nie ograniczają nadmiernie przestrzeni. Sens zamontowania zabezpieczeń pokazuje to, że zaraz za ich końcem piesi przechodzą przez jezdnię w kierunku Wysokiej Bramy, w dużej części jeszcze przed wyznaczonym kilka metrów dalej przejściem. Można się było tego spodziewać, więc tym lepiej, że oddzielono ruch pieszych i pojazdów na samym narożniku, gdzie widoczność jest bardzo słaba.

Solaris Urbino III 12 #149 na linii 116 w kierunku Osiedla Mazurskiego i Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3016 na linii 1 w kierunku Kanta mijają się na skrzyżowaniu ulic Staromiejskiej, Nowowiejskiego, Skłodowskiej-Curie, 11 Listopada i placu Jedności Słowiańskiej (14 grudnia 2023)

Solaris Urbino 12 III #149 na linii 116 w kierunku Osiedla Mazurskiego i Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3016 na linii 1 w kierunku Kanta mijają się na skrzyżowaniu ulic Staromiejskiej, Nowowiejskiego, Skłodowskiej-Curie, 11 Listopada i placu Jedności Słowiańskiej (14 grudnia 2023) Fot. profil FB prezydenta Olsztyna Piotra Grzymowicza

Nowy przystanek na pewno ułatwia przesiadki i jest wygodniejszy niż wcześniejsza krańcówka na 11 Listopada, gdzie peron znajdował się na dość wąskim chodniku i do tego częściowo dostęp do niego utrudniały schody. Plusem zmian jest także zamknięcie ruchu na 11 Listopada i placu Jedności Słowiańskiej, gdzie teraz poruszać mogą się tylko tramwaje i autobusy. W ten sposób zyskaliśmy „prawie deptak”. Przybliżenie tramwaju do Starego Miasta też na pewno jest atutem. Zyskał sam plac Jedności Słowiańskiej, gdzie pojawiły się nowe chodniki, ławki i zieleńce – te ostatnie zobaczymy w pełnej krasie dopiero na wiosnę, bo na razie są to tylko miejsca wyznaczone pod zieleń.

Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3015 na linii 1 na nowym przystanku końcowym Wysoka Brama na placu Jedności Słowiańskiej (28 grudnia 2023)

Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3015 na linii 1 na nowym przystanku końcowym Wysoka Brama na placu Jedności Słowiańskiej (28 grudnia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Już teraz, mimo okresu świątecznego, przez nowy punkt przesiadkowy przewija się sporo pasażerów. Po Nowym Roku, kiedy zacznie tu dojeżdżać linia 5 z Pieczewa, zrobi się tu jeszcze tłoczniej. I to może być najważniejsza miara sukcesu nowej krańcówki, która – dodajmy – została zbudowana tak, że kiedyś może przestać być krańcówką: przedłużenie torowiska ulicą Pieniężnego w kierunku Dolnego Przedmieścia, czyli placu Roosevelta, jest technicznie możliwe, a kto wie, czy nie okaże się przydatne lub wręcz potrzebne.





Pierwsze tramwaje przejechały trasą na Pieczewo

22 11 2023

20 listopada warto w Olsztynie zwracać uwagę na tramwaje, bo zawsze może wydarzyć się coś ciekawego z nimi związanego. W tym roku był to inauguracyjny, testowy przejazd nowo wybudowaną trasą na Pieczewo.

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo - Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 na estakadzie nad ulicą Krasickiego (20 listopada 2023)

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo – Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 na estakadzie nad ulicą Krasickiego (20 listopada 2023)

20 listopada był kiedyś dla olsztyńskich tramwajów datą smutną, bo ten dzień w roku 1965 był ostatnim – jak się wówczas wydawało – dniem ich kursowania. Tramwajarze zrobili sobie wtedy pamiątkowe zdjęcie z napisem „20 XI 65 Ostatni dzień olsztyńskich tramwajów” i wozem Konstal 2N stojącym na wjeździe do bezsensownie zburzonej w 2001 roku zajezdni tramwajowej przy alei Wojska Polskiego (widoczny za pojazdem budynek z numerem 6 zachował się do dziś) i wszystko wskazywało na to, że to definitywny koniec transportu szynowego w naszym mieście. Na szczęście okazało się inaczej.

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo - Solaris Tramino Olsztyn S111O #3011 na przystanku końcowym Pieczewo (20 listopada 2023)

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo – Solaris Tramino Olsztyn S111O #3011 na przystanku końcowym Pieczewo (20 listopada 2023)

Niemal dokładnie pół wieku później – 19 listopada 2015 – tramwaje powróciły. Na 193 minuty przed półwieczem, o godzinie 20:47 tego dnia pierwszy Solaris Tramino wyruszył na pierwszy testowy przejazd ulicami Olsztyna. Ten test przypominał nieco procesję – tramwaj poruszał się z prędkością pieszego w towarzystwie dziesiątków ludzi, policji i samochodów technicznych. Z obecnej zajezdni przy Towarowej pojazd dojechał wówczas tylko do Dworca Głównego i musiał zawrócić z powodu zbyt szerokich peronów na placu Konstytucji 3 Maja. Następnego wieczora, już w dzień właściwej rocznicy, udało się dotrzeć do krańcówki przy Wysokiej Bramie, co miało wymiar symboliczny, bo tramwaj pojawił się w tym samym miejscu, gdzie kursował przed laty.

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo - Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 zbliża się do przystanku Hala Urania (20 listopada 2023)

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo – Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 zbliża się do przystanku Hala Urania (20 listopada 2023)

W tym roku nie było tak majestatycznie. Przejazd nie odbywał się wieczorem, lecz w ciągu dnia, w zwykły dzień roboczy. Tramwajom – bo tym razem wyjechały na testy dwa: Solaris Tramino i Durmazlar Panorama – towarzyszyły samochód nadzoru ruchu, radiowóz i kilka aut osobowych. Przedstawiciele MPK, Zarządu Dróg, Zieleni i Transportu oraz wykonawcy tym razem nie towarzyszyli przecierającym szlak wozom na piechotę, bo przejazd odbywał się z prędkością wyższą niż osiem lat temu.

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo - Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 między przystankami Carrefour i Wańkowicza (20 listopada 2023)

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo – Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 między przystankami Carrefour i Wańkowicza (20 listopada 2023)

Z zajezdni wozy testowe wyruszyły niedługo po południu, na nowy odcinek wjechały około 12:30. Posuwały się zwalniając przed każdym przystankiem – wjazd na te odbywał się wyjątkowo ostrożnie, bo zawsze sprawdzano, czy pojazdy nie zahaczą o platformy peronów.

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo - Solaris Tramino Olsztyn S111O #3011 i Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 na estakadzie nad ulicą Krasickiego (20 listopada 2023)

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo – Solaris Tramino Olsztyn S111O #3011 i Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 na estakadzie nad ulicą Krasickiego (20 listopada 2023)

Dłuższy postój nastąpił na estakadzie nad ulicami Synów Pułku i Krasickiego. Dwa tramwaje plus wozy „obstawy” dokonały swego rodzaju ponownego testu obciążeniowego, który budowla przeszła oficjalnie 11 października.

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo - Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 na przystanku końcowym Pieczewo (20 listopada 2023)

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo – Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 na przystanku końcowym Pieczewo (20 listopada 2023)

Po doświadczeniach z 2015 roku, kiedy to już podczas pierwszego dnia testów przecierające szlak Tramino zaliczyło obcierki, bo platformy przystankowe okazały się za szerokie, tym razem oba wozy oklejono styropianem w strategicznych miejscach, czyli na burtach przy czołach pojazdu oraz w pobliżu przegubów, gdzie na zakrętach skrajnia jest większa.

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo - Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 na estakadzie nad ulicą Krasickiego (20 listopada 2023)

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo – Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 na estakadzie nad ulicą Krasickiego (20 listopada 2023)

Zabezpieczenia okazały się niepotrzebne aż do krańcówki na Pieczewie. Geometria przystanków pośrednich okazała się prawidłowa i zarówno Tramino, jak i Panorama mieszczą się na nich bez problemu. Okazało się jednak, że bez korekt się nie obejdzie. Na Pieczewie tramwaj z Turcji poradził sobie bez problemów, ale dla Solarisa zbyt wąskie okazały się wjazdy na boczne tory. Wjazd na wprost nie sprawił kłopotów, ale przy próbie zakończenia jazdy na torach skrajnych krawężniki wchodziły w skrajnię tramwaju.

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo - Solaris Tramino Olsztyn S111O #3011 na przystanku końcowym Pieczewo (20 listopada 2023)

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo – Solaris Tramino Olsztyn S111O #3011 na przystanku końcowym Pieczewo (20 listopada 2023)

Zapadła decyzja, że krawężniki zostaną zeszlifowane, a testy w tym miejscu powtórzone, gdy to zostanie wykonane. Tramwaje ponownie pojechać na Pieczewo miały 22 listopada.

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo - Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 na przystanku końcowym Pieczewo (20 listopada 2023)

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo – Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 na przystanku końcowym Pieczewo (20 listopada 2023)

Pierwszy przejazd – niezapowiadany wcześniej publicznie – wywoływał zainteresowanie. Przechodnie często sięgali po komórki, żeby uwiecznić ten bądź co bądź historyczny moment i podzielić się nim w mediach społecznościowych (serdecznie dziękujemy tym, którzy pomyśleli o nas i podsyłali zdjęcia). Obyło się bez incydentów drogowych, a kierowcy mogli być zaskoczeni pojawieniem się tramwajów w alei Piłsudskiego oraz na ulicach Wyszyńskiego, Synów Pułku, Krasickiego i Wilczyńskiego. Miejmy nadzieję, że jak najdłużej tak pozostanie, zwłaszcza że na trasie do Pieczewa pojawiło się niestosowane wcześniej rozwiązanie – zawrotki dla samochodów przez tory tramwajowe w alei Piłsudskiego. Wymuszają one zmniejszenie prędkości przy przecinaniu torowiska, co łagodzi skutki ewentualnej kolizji, ale wymagają też od kierowców pamiętania o spojrzeniu w lusterko wsteczne.

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo - Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 na estakadzie nad ulicą Krasickiego (20 listopada 2023)

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo – Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 na estakadzie nad ulicą Krasickiego (20 listopada 2023)

Przy powrocie do zajezdni nie było problemów i około godziny 16 oba pojazdy testowe, czyli Solaris Tramino o numerze taborowym #3011 i Durmazlar Panorama o numerze #3017, zjechały do bazy przy Towarowej.

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo - Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 między przystankami Carrefour i Wańkowicza (20 listopada 2023)

Pierwszy przejazd testowy trasą na Pieczewo – Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3017 między przystankami Carrefour i Wańkowicza (20 listopada 2023)





Linia na Pieczewo – po terminie, na finiszu, przed testami

3 11 2023

16 października minął formalny termin zakończenia budowy trasy tramwajowej na Pieczewo. Choć torowiska są już w zasadzie gotowe, a sieć trakcyjna wymaga w zasadzie tylko regulacji, to prace wciąż trwają i odbiory inwestycji jeszcze się nie rozpoczęły. Dobra wiadomość jest taka, że to już rzeczywiście ostatnia prosta i najprawdopodobniej w listopadzie w sieci na nowym odcinku popłynie prąd, tramwaje zaczną testowe jazdy na Pieczewo, a sprawy formalne zaczną być finalizowane.

Budowa estakady tramwajowej nad ulicami Synów Pułku i Krasickiego (22 października 2023)

Budowa estakady tramwajowej nad ulicami Synów Pułku i Krasickiego (22 października 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Budujące linię konsorcjum Polimeksu i Trakcji chciało podpisania aneksu przedłużającego termin zakończenia inwestycji o półtora miesiąca – do końca listopada, ale miasto się na to nie zgodziło, więc formalnie od połowy października naliczane są kary umowne. Jak będą wyglądały ostateczne rozliczenia, dowiemy się pewnie za kilka miesięcy, bo należy pamiętać, że do połowy 2024 roku potrwają prace dodatkowe, o które udało się rozszerzyć zamówienie – chodzi o nieplanowany wcześniej całkowity remont nawierzchni ulic, obok których biegnie torowisko, czyli Wyszyńskiego, Synów Pułku i Krasickiego. Rozbieżności co do czasu zakończenia prac wynikają z odmiennej interpretacji przyczyn opóźnień – wykonawca uważa, że po części wynikały one z przyczyn obiektywnych (pandemia COVID-19 i wojna na Ukrainie), a częściowo ze zmian, jakie trzeba było wprowadzić już w trakcie budowy na zlecenie Olsztyna. Niektóre w oczywisty sposób są efektem działań miasta jak choćby niedawna przebudowa dwóch rond w ulicy Krasickiego (na skrzyżowaniach z Wilczyńskiego oraz Sobocińskiego i Boenigka), zlecona po zmianie koncepcji kursowania po nich autobusów, w przypadku innych nie jest to już takie jednoznaczne. Nie wykonano do tej pory prac, do których wykonawca zobowiązał się w aneksie podpisanym w maju 2022 roku – to wtedy zapisano, że 10 przystanków powstających wzdłuż nowej linii będzie tzw. zielonymi przystankami, czyli obsianymi roślinnością, która z czasem pokryje całe wiaty. Nie posadzono też do tej pory wielu drzew, które miały się pojawić wzdłuż trasy.

Budowa linii tramwajowej w ulicy Wilczyńskiego - przystanek końcowy Pieczewo (22 października 2023)

Budowa linii tramwajowej w ulicy Wilczyńskiego – przystanek końcowy Pieczewo (22 października 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Kluczową sprawą w tych dniach jest podpisanie umowy z dostawcą prądu dla nowego odcinka olsztyńskiej sieci. Wniosek został wysłany w ostatnich dniach października, dostarczająca Olsztynowi energię firma Energa zapewne w ciągu kilku dni umowę podpisze, potem potrzeba będzie jeszcze około tygodnia na rozruch stacji prostownikowych (podstacji trakcyjnych). By mogły rozpocząć się testy torowe, do których przeprowadzenia zobowiązany jest wykonawca, musi on wypożyczyć tramwaj lub tramwaje. Może to zrobić w zasadzie tylko od MPK Olsztyn – tramwajów o „olsztyńskiej” szerokości 2,5 metra w żadnym innym polskim mieście nie ma, zresztą przewożenie ich byłoby i kosztowne, i bezsensowne, bo infrastrukturę należy sprawdzić, dla konkretnych modeli, które będą na nowej trasie kursowały, czyli Solarisa Tramino i Durmazlara Panorama. Polimex i Trakcja będą też musiały testowane tramwaje ubezpieczyć i zapłacić miastu za prąd zużyty podczas testów (po przejęciu infrastruktury i rozpoczęciu własnych testów przez MPK za energię będzie już płaciło miasto).

Budowa linii tramwajowej w alei Piłsudskiego - przystanek Planetarium (22 października 2023)

Budowa linii tramwajowej w alei Piłsudskiego – przystanek Planetarium (22 października 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Pierwszą formalną zgodę w procesie odbiorów inwestycji mamy już za sobą. 11 października (formalnie dwa dni później) powiatowy nadzór budowlany dopuścił do użytkowania estakadę tramwajową nad ulicami Synów Pułku i Krasickiego. Na kolejne trzeba będzie poczekać – niewykluczone, że do drugiej połowy listopada lub nawet grudnia, bo odbiory eksploatacyjne rozpoczną się dopiero po ostatnich poprawkach i regulacjach oraz przejazdach testowych. Tych zaś, zważywszy na wspomniane wcześniej kwestie, nie należy się spodziewać wcześniej niż w połowie listopada. Podobnie jak w 2015 roku przy starcie sieci pierwsze testy prawdopodobnie będą przeprowadzane nocami, by nie wprowadzać utrudnień w ruchu i spokojnie sprawdzić całą infrastrukturę. Sprzed ośmiu lat pamiętamy pierwsze przejazdy, które odbywały się z prędkością kilku kilometrów na godzinę, by wyłapać wszystkie nieprawidłowości, zwłaszcza w kwestii skrajni torowisk i peronów przystankowych.

Testy mogłyby się zacząć szybciej na nowym przystanku końcowym Wysoka Brama – ten znajduje się w „starej” części sieci, która posiada zasilanie z dotychczasowych podstacji trakcyjnych. Musiałyby się tu jednak zakończyć prace brukarskie na torowisku, a te wciąż jeszcze trwają. Brak też jeszcze części wyposażenia przystanków, ale w wykonywaniu próbnych przejazdów nie powinno to przeszkadzać.

Budowa linii tramwajowej w alei Piłsudskiego - przystanek Hala Urania (22 października 2023)

Budowa linii tramwajowej w alei Piłsudskiego – przystanek Hala Urania (22 października 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Wzdłuż trasy w wielu miejscach ostatecznego kształtu nabierają już przystanki (z tego też powodu to na nich skupiliśmy się tym razem w naszych relacjach fotograficznych). Wiaty stoją już wszędzie, w wielu miejscach gotowe są perony, zaczynają się pojawiać wygrodzenia, ustawione też zostały na licznych przystankach tablice informacji pasażerskiej (dwie udało nam się nawet sfotografować już podłączone do zasilania, wyświetlające – prawie punktualnie – godzinę). Widać miejsca pod biletomaty i doprowadzone w te miejsca instalacje. Dzięki ustawianiu infrastruktury przystankowej wiemy też już oficjalnie, jak będzie się nazywał nowy, nieistniejący dotąd przystanek, na którym tramwaje i autobusy zatrzymają się przy skrzyżowaniu ulicy Wyszyńskiego z ulicami Żołnierską i Augustowską – będzie nosił nazwę Żołnierska. Miejmy tylko nadzieję, że powstanie też w tym zespole przystankowym przystanek dla autobusów skręcających w Żołnierską w stronę centrum, za skrętem z Wyszyńskiego.

Coraz bliżej też końca prac w nowych halach zajezdni tramwajowej. 31 października do nowej hali postojowej, która powstała od strony ulicy Leonharda wtoczony został pierwszy tramwaj – był nim Durmazlar Panorama o numerze taborowym #3019. Wtoczony, bo tego dnia nie było jeszcze napięcia w sieci trakcyjnej, by mógł to zrobić o własnych siłach. Niemniej jednak wszystko wskazuje na to, że gdy 1 stycznia 2024 roku tramwaje linii 4 i 5 zjadą po pierwszym dniu kursów w ruchu liniowym, będą mogły zostać umyte i odstawione już w nowych halach.

 

Budowa linii tramwajowej (22 października 2023) – Pieczewo, Jaroty i Nagórki

Budowa linii tramwajowej (22 października 2023) – Kormoran i Osiedle Kościuszki

Budowa linii tramwajowej (22 października 2023) – nowy przystanek końcowy Wysoka Brama

Budowa nowych hal zajezdni tramwajowej (13 sierpnia 2023)





Ścigając się z kalendarzem

1 10 2023

Formalnie za nieco ponad dwa tygodnie – 16 października 2023 roku – mija termin zakończenia budowy linii tramwajowej na Pieczewo. Dziś wiadomo, że nie uda się go dotrzymać, ale tak naprawdę gra toczy się o co innego – inwestycja musi zostać odebrana i rozliczona do końca 2023 roku, by nie było problemów ze zwrotem kosztów z dofinansowania unijnego.

Budowa linii tramwajowej w alei Piłsudskiego, na wysokości hali Urania (13 sierpnia 2023)

Budowa linii tramwajowej w alei Piłsudskiego, na wysokości hali Urania (13 sierpnia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Ciągłość torowisk już jest – pojazd szynowy można by przetoczyć od skrzyżowania alei Piłsudskiego z ulicą Kościuszki, gdzie nowo budowany odcinek się rozpoczyna, do krańcówki na Pieczewie. Przetoczyć, bo jeszcze kilkanaście dni temu były wciąż fragmenty, gdzie brakowało sieci trakcyjnej, choć ten stan do początku października miał się zmienić. Około 6,5 kilometra toru podwójnego jest już w zasadzie gotowe, ale wciąż trwają prace drogowe, przy otoczeniu torowiska czy zieleni. Nie wszędzie skończone są chodniki i drogi dla rowerów, powstaje wciąż infrastruktura przystankowa. Bez odbiorów technicznych nie rozpoczną się jazdy testowe, bo bez nich nie popłynie napięcie w sieci.

Z naszych informacji wynika, że wykonawca proponuje 30 listopada jako termin zakończenia prac, miasto nie chce się na to zgodzić i naciska, by linia została oddana jak najszybciej. Gdyby miał zrealizować się taki scenariusz, odbiory techniczne rozpoczęłyby się z początkiem grudnia. Osobną kwestią pozostają kary umowne za przekroczenie terminów – za każdy dzień po 16 października konsorcjum Polimeksu i Trakcji, które linię na Pieczewo buduje, powinno je płacić. Tu także istnieje rozbieżność stanowisk między wykonawcą a Olsztynem.

Przed ośmioma laty, w 2015 roku – tak, tak, to już tyle czasu z tramwajami w Olsztynie – kiedy sytuacja była podobna, bo także należało zdążyć do końca roku z rozliczeniem projektu, budowa formalnie zakończyła się 24 października (na kilku krótkich odcinkach parę dni później). Wówczas pierwsza jazda testowa poza zajezdnią odbyła się 19 listopada, a uruchomienie tramwajów w ruchu liniowym dokładnie miesiąc później – 19 grudnia 2015 roku. Choć możemy założyć, że tym razem część tych terminów może się skrócić, bo teraz nie uruchamiamy nowej sieci, a jedynie przyłączamy do niej nowy odcinek, to jednak należy mieć margines błędu. Data uruchomienia linii 4 i 5 już padła – prezydent Piotr Grzymowicz zapowiedział, że ma to nastąpić 1 stycznia 2024. Pewnie będzie to możliwe nawet kilka dni wcześniej, ale dla porządku zdecydowano tak, bo wraz z uruchomieniem nowych linii tramwajowych na pewno zmieni się też częściowo układ i rozkłady linii autobusowych – pasażerom będzie łatwiej zapamiętać, że coś zmienia się od Nowego Roku.

Budowa linii tramwajowej w ulicy Wilczyńskiego - przystanek końcowy Pieczewo (13 sierpnia 2023)

Budowa linii tramwajowej w ulicy Wilczyńskiego – przystanek końcowy Pieczewo (13 sierpnia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

17 września na dwa tygodnie zamknięto częściowo niemal już gotowe rondo na skrzyżowaniu ulic Wilczyńskiego i Krasickiego, bo trzeba było je nieco przebudować w stosunku do pierwotnych planów. Zmiana wynikła z decyzji drogowców i organizatora transportu publicznego (w Olsztynie to jedna instytucja – Zarząd Dróg, Zieleni i Transportu), że autobusy, poruszające się w ulicy Wilczyńskiego i na fragmencie ulicy Krasickiego między Wilczyńskiego a Sobocińskiego i Boenigka po torowisku tramwajowym, samo rondo mają jednak pokonywać nie jak tramwaj przez środek skrzyżowania, ale wraz z innymi pojazdami po jezdni ronda. Przyczyną miała być zbyt skomplikowana organizacja ruchu w przypadku, gdyby autobusy poruszały się przez wyspę ronda po torowisku. Ta zmiana spowodowała konieczność przebudowy części wlotów na trambuspasy, w tym przestawienia słupów trakcyjnych. Udało się to zrobić i od 1 października powróciła możliwość korzystania ze wszystkich wlotów na wspomnianym rondzie. Przez dwa tygodnie, kiedy trwały prace, zmieniły się trasy części linii autobusowych – ciekawostką jest fakt, że autobusy kursowały w tym czasie ulicą Kanta, na której normalnie nie można ich zobaczyć. Powróciła też na ten czas linia zastępcza Z13, która wcześniej przez prawie dwa lata zapewniała dojazd na Pieczewo. Tym razem także kursowała wąskim ulicami Pieczewa – Świtycz-Widackiej i Gębika – ale już na wydłużonej przez Wilczyńskiego trasie do pętli Pieczewo.

Próba obciążeniowa estakady tramwajowej (12 września 2023)

Próba obciążeniowa estakady tramwajowej (12 września 2023) © Urząd Miasta Olsztyna

12 września przeprowadzono próbę obciążeniową estakady nad ulicami Synów Pułku i Krasickiego. Składały się na nią dwa testy – najpierw próba statyczna, podczas której obciążone ciężarówki były ustawiane w różnych konfiguracjach w różnych miejscach konstrukcji, a później dynamiczny przejazd ciężarówek z różnymi prędkościami. Próbę przygotowali naukowcy z Politechniki Gdańskiej we współpracy z uczonymi z Politechniki Śląskiej. Do testów wykorzystano trzy samochody ciężarowe wypełnione ładunkiem tak, że każdy z nich ważył 34 tony. Przypomnijmy, że pusty Solaris Tramino waży 43 tony, a dłuższy od niego Durmazlar Panorama najprawdopodobniej nawet nieco więcej (brak oficjalnych danych producenta). Dodajmy dla porządku, że próba obciążeniowa przebiegła bez problemów i estakada nadaje się do użytku.

Budowa linii tramwajowej w ulicy 11 Listopada, w tle tymczasowy przystanek końcowy Wysoka Brama (17 września 2023)

Budowa linii tramwajowej w ulicy 11 Listopada, w tle tymczasowy przystanek końcowy Wysoka Brama (17 września 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

W centrum, gdzie powstaje nowa, dwutorowa krańcówka Wysoka Brama na placu Jedności Słowiańskiej, udało się wyszarpać nieco więcej miejsca dla pieszych na narożniku wspomnianego placu i ulicy 11 Listopada, przy budynku domu handlowego Jakub. Jak już pisaliśmy, okazało się tam, że plany nie odpowiadają rzeczywistości i zamiast 2,32 m chodnika w najwęższym miejscu pozostaje zaledwie 2,09 m. Po szybkim przeprojektowaniu udało się nieco poszerzyć przestrzeń dla pieszych na narożniku i będzie tam 2,52 m dla pieszych. Więcej nie dało się uzyskać ze względu na dość ostry łuk toru, jaki musi on tutaj przyjąć. Nie pomaga też fakt, że z drugiej strony przestrzeń ogranicza teren wykopalisk archeologicznych na przedbramiu Wysokiej Bramy. Niestety, pewnie nie da się uniknąć ustawienia na skraju chodnika barierek oddzielających go od jezdni – argumentem jest tu nie tylko dwukierunkowy ruch tramwajów, ale także – choć już jednokierunkowy – autobusów.

Na całej trasie w dużej części gotowe są już perony przystankowe, na części z nich zaczęto już ustawiać wiaty. Nie ma jeszcze biletomatów – te ustawione zostaną później, choć oczywiście jeszcze przed uruchomieniem linii. Automaty znajdą na wszystkich przystankach nowej linii tramwajowej. Wzdłuż peronów stają też już powoli wygrodzenia – barierki, podobnie jak wiaty, wyglądają na identyczne jak te stojące wzdłuż istniejących linii. To ogromna zaleta olsztyńskiej sieci tramwajowej – jej estetyka i spójność wizualna po prostu cieszą oko. Ściany oporowe, elementy wykończeniowe estakady, architektura przystankowa – porządek, jaki panuje w tych kwestiach, jest nie do osiągnięcia w innych polskich miastach. To oczywiście zasługa tego, że system tramwajowy budowaliśmy od nowa, ale należy dostrzec i docenić, że ktoś zadbał o te elementy, które poprawiają jakość przestrzeni, w której żyjemy.

Budowa nowych hal zajezdni tramwajowej MPK Olsztyn (13 sierpnia 2023)

Budowa nowych hal zajezdni tramwajowej MPK Olsztyn (13 sierpnia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Kończy się też budowa nowych hal zajezdni tramwajowej – teraz na zewnątrz trwa w zasadzie już porządkowanie terenu, a główne prace prowadzone są w środku budynków. Dookoła nich kończy się układanie torów i wieszanie sieci trakcyjnej, której część została zamocowana w sposób nietypowy, bo do ścian hali. Kiedyś można było w ten sposób mocować sieć także w miastach – w wielu takie rozwiązanie spotkamy do dziś, tak było także do 1965 roku w Olsztynie – ale przy budowaniu nowych odcinków wymagane są już słupy. Przy okazji możemy zobaczyć efekt zmian projektowych wprowadzonych na ostatnim etapie przed rozpoczęciem budowy, czyli rezygnację z toru obwodowego wokół nowej hali postojowej i warsztatowej. Brak kilkunastu metrów torowiska i jednego rozjazdu powoduje, że nie ma możliwości objechania hali dookoła, są tylko dwa ślepe tory odstawcze. Jeden, po stronie południowej, czyli od strony ulicy Kołobrzeskiej, jest dość krótki i pomieści jeden tramwaj. Drugi jest dużo dłuższy, ciągnie się wzdłuż ogrodzenia zajezdni od strony północnej i wschodniej, czyli wzdłuż ulic Towarowej i Leonharda. Jednak przez to, że jest ślepy, jego funkcjonalność jest mocno ograniczona. Brak toru obwodowego powoduje, że można tam w zasadzie tylko odstawić wozy, choć tuż przy ogrodzeniu nie jest to chyba rozwiązanie najbezpieczniejsze, bo jest w zasadzie zaproszeniem dla grafficiarzy. A do odstawiania tramwajów wyłączonych z użytkowania mamy jeszcze w Olsztynie parę lat…

Budowa nowych hal zajezdni tramwajowej MPK Olsztyn (17 września 2023)

Budowa nowych hal zajezdni tramwajowej MPK Olsztyn (17 września 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Na koniec informacja niezwiązana z budową – formalnie od 1 października, a w rzeczywistości dzień później, 2 października wraca na tory linia tramwajowa numer 3. Zawieszana wielokrotnie, szczególnie w okresie pandemii koronawirusa, ostatnio nie kursowała praktycznie od kilkunastu miesięcy, bo od 1 stycznia 2022 roku. „Trójka” powraca niestety z rozkładem równie nieatrakcyjnym jak wcześniej, a może nawet gorszym, bo nie będzie kursowała w weekendy, a w dni powszednie odjeżdżać będzie z przystanków co pół godziny między godziną 6 a 20. Oznacza to nastawienie się głównie na obsługę studentów i pracowników Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Naszym zdaniem to błąd, bo wzdłuż ulicy Tuwima, którą biegnie torowisko do Kortowa, powstaje coraz więcej nowych mieszkań, przybywa potencjalnych pasażerów mieszkających w zasięgu tramwaju, którzy jednak mogą czuć się traktowani po macoszemu i w ten sposób do regularnego korzystania z „trójki” ich nie zachęcimy. Ale to już temat na osobny tekst…

 

W naszej galerii zdjęć z budowy linii na Pieczewo prezentujemy tym razem fotografie zrobione w dwóch okresach – w połowie sierpnia i połowie września. Zostały one ustawione chronologicznie – najnowsze znajdują się więc na końcu.

 

Budowa linii tramwajowej (13 sierpnia 2023) – Pieczewo, Jaroty i Nagórki

 

 

Budowa linii tramwajowej (13 sierpnia 2023) – Kormoran i Osiedle Kościuszki

 

 

Budowa linii tramwajowej (12 sierpnia 2023) – nowy przystanek końcowy Wysoka Brama

 

 

Budowa nowych hal zajezdni tramwajowej (13 sierpnia 2023)

 

 

Próba obciążeniowa estakady tramwajowej

 

 

Budowa linii tramwajowej (17 września 2023) – Pieczewo, Jaroty i Nagórki

 

 

Budowa linii tramwajowej (17 września 2023) – Kormoran i Osiedle Kościuszki

 

 

Budowa linii tramwajowej (17 września 2023) – nowy przystanek końcowy Wysoka Brama

 

 

Budowa nowych hal zajezdni tramwajowej (17 września 2023)

 

 





Autobusy wróciły na Pieczewo, na tramwaje trzeba jeszcze poczekać

9 08 2023

Z dnia na dzień wydłuża się odcinek torowiska połączony z istniejącą siecią, nabierają kształtu platformy przystankowe, znikają objazdy budowy, coraz bliżej finalizacji prac na estakadzie – tak na niecałe dwa i pół miesiąca przed planowanym terminem zakończenia wygląda sytuacja na placu budowy linii tramwajowej na Pieczewo.

Budowa linii tramwajowej w ulicy Synów Pułku (29 lipca 2023)

Budowa linii tramwajowej w ulicy Synów Pułku (29 lipca 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Zalegające na torowisku przy ulicach Wyszyńskiego i Synów Pułku hałdy kruszywa zwiastują, że prace torowe powoli zbliżają się do końca, na zbudowanych w technologii betonowej odcinkach w alei Piłsudskiego i ulicy Wilczyńskiego w zasadzie można mówić już o pracach wykończeniowych w tym zakresie. Sukcesywnie przybywa też miejsc, gdzie zawieszona jest już sieć trakcyjna lub przynajmniej przygotowane naciągi pod nią. Największe zaległości widać wzdłuż ulicy Krasickiego, gdzie przez długie miesiące właściwe prace były wstrzymywane przez konieczność uporządkowania i modernizacji instalacji podziemnych. Jednak także i tu na długich odcinkach leżą tory i stoją słupy trakcyjne.

Estakada tramwajowa nad ulicami Synów Pułku i Krasickiego stoi od miesięcy, teraz leżą też już na niej tory umieszczone w wybetonowanym podłożu (ma ono w razie potrzeby umożliwiać wjazd pojazdów technicznych czy uprzywilejowanych). Wykańczana jest elewacja, na którą trafiają płyty z tworzywa sztucznego w kolorze limonkowym – umocowano je na całej długości budowli. Kolejne kroki to montaż słupów trakcyjnych, a później sieci.

Budowa linii tramwajowej w ulicy Wilczyńskiego - budynek socjalny dla motorniczych i kierowców na przystanku końcowym Pieczewo (29 lipca 2023)

Budowa linii tramwajowej w ulicy Wilczyńskiego – budynek socjalny dla motorniczych i kierowców na przystanku końcowym Pieczewo (29 lipca 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Na trasy wzdłuż budowanej linii wróciły autobusy. Wciąż zatrzymują się na tymczasowych przystankach, do których dotarcie bywa niestety nadal karkołomnym zadaniem, zwłaszcza dla ludzi starszych czy rodziców z wózkami dziecięcymi lub osób niepełnosprawnych. Część przystanków wyznaczono po prostu na jezdniach, do których dociera się przez księżycowy krajobraz, bo chodniki i drogi dla rowerów powstawać będą na samym końcu. Dobrze, że już się do niego zbliżamy, bo były to z pewnością trudne lata dla pieszych.

Stosunkowo najwygodniej mają teraz piesi i pasażerowie na Pieczewie, gdzie autobusowa część przystanku końcowego (wobec niej wciąż można używać tradycyjnego określenia „pętla”, bo autobusy objeżdżają dookoła krańcówkę tramwajową) przybrała w zasadzie docelowy kształt. Po południowej stronie wciąż powstającej czterotorowej, dwuperonowej części tramwajowej znajduje się całkiem sporych rozmiarów plac postojowy, na którym znajduje się przystanek dla wysiadających i miejsca odstawcze dla autobusów. Po stronie północnej w specjalnie wybudowanej zatoce umieszczono przystanek początkowy dla linii rozpoczynających tu bieg. Na końcach torów stanęły już kozły oporowe – nie stanął tam na szczęście budynek socjalny dla motorniczych i kierowców jak pierwotnie planowano. Ten po uwagach do pierwotnych projektów przeniesiono na bok placu postojowego, dzięki czemu nie zamknięto możliwości przedłużenia linii na tzw. nowe Pieczewo, czyli planowane w przyszłości osiedle na dawnym poligonie w pobliżu masztu nadawczego. Od paru lat jest tam nawet przygotowana spora pętla autobusowa, która w razie potrzeby mogłaby się stać autobusowo-tramwajową. Ale to pieśń przyszłości, bo na razie tamte tereny pozostają niezabudowane.

Budowa linii tramwajowej na placu Jedności Słowiańskiej - przystanek końcowy Wysoka Brama (29 lipca 2023)

Budowa linii tramwajowej na placu Jedności Słowiańskiej – przystanek końcowy Wysoka Brama (29 lipca 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Przy Wysokiej Bramie kozłów oporowych jeszcze nie ma, ale też widać już, gdzie skończy się torowisko i także tu pozostawiono możliwość jego przedłużenia. Nie ma co prawda na razie takich planów, ale tramwaj jadący ulicą Pieniężnego w kierunku Dolnego Przedmieścia (warto przypomnieć tę zapomnianą historyczną nazwę) może być kiedyś kolejnym etapem rozwoju olsztyńskiej sieci tramwajowej. Póki co powstają dwa 45-metrowe perony, z których wschodni będzie umożliwiał przesiadki drzwi w drzwi do i z autobusów. Dziś jeszcze nie wiemy, która z linii będzie przy nim kończyć bieg – czy kursująca do tej pory do Wysokiej Bramy „jedynka” z krańcówki Kanta na południowych Jarotach, czy „piątka” z Pieczewa, która zostanie uruchomiona po starcie budowanej właśnie linii.

Obserwując postępy przy budowie nowych odcinków sieci tramwajowej żałować można jednego – że tak upierano się przy przestarzałej technologii torowisk typu kolejowego, czyli tzw. podsypkowych. Niby prostsze w utrzymaniu zwały tłucznia między szynami to i niższa estetyka, i większy hałas, i wyższe temperatury, co w dzisiejszych czasach nabiera coraz większego znaczenia. Zielone torowiska to dziś standard nie tylko na świecie czy w Europie, ale także w Polsce. Nieaktualne są zarzuty o wysokie koszty utrzymania takiej nawierzchni, bo przez lata doświadczeń doszliśmy do tego, że torowisko nie musi być trawiaste, by było „zielone” (w cudzysłowie, bo czasem w rzeczywistości bywa żółte czy czerwone). Między torami najczęściej wysiewa się dziś rozchodnik, który nie wymaga koszenia ani podlewania. W Warszawie jest już ponad 30 kilometrów pokrytych tą rośliną torów – zastępuje się takim rozwiązaniem dotychczasowe odcinki wysypane tłuczniem, a nowo budowane w zasadzie w całości – poza obszarami przystanków i skrzyżowań – są z automatu obsiewane rozchodnikiem. Teraz dzieje się tak na powstających właśnie torowiskach w ulicach Kasprzaka, Gagarina czy Belwederskiej, Sobieskiego i alei Rzeczypospolitej na trasie do Wilanowa. Przykłady można znaleźć też w miastach wielkości bardziej zbliżonej do Olsztyna – 1 września 2023 roku ruszą oficjalnie tramwaje na nowej trasie na Jar w 200-tysięcznym Toruniu. Z 14 kilometrów toru pojedynczego, jaki ułożono na tej linii, 5,2 km pokryte zostało roślinnością, a dodatkowo powstanie przy nich 14 tzw. zielonych przystanków.

 

Budowa linii tramwajowej (29 lipca 2023) – Pieczewo, Jaroty i Nagórki

Budowa linii tramwajowej (29 lipca 2023) – Kormoran

Budowa linii tramwajowej (29 lipca 2023) – nowy przystanek końcowy Wysoka Brama





Linia na Pieczewo na przedostatniej prostej

27 07 2023

Wzdłuż całej trasy linii tramwajowej na Pieczewo przywrócono już ruch drogowy, co jest niewątpliwym znakiem, że budowa ma się ku końcowi. Nie oznacza to jednak, że możemy spać spokojnie – do 16 października, kiedy powinna się ona zakończyć, sporo jeszcze pozostało do zrobienia.

Budowa linii tramwajowej w ulicy Wyszyńskiego, między aleją Piłsudskiego a ulicami Augustowską i Żołnierską (5 lipca 2023)

Budowa linii tramwajowej w ulicy Wyszyńskiego, między aleją Piłsudskiego a ulicami Augustowską i Żołnierską (5 lipca 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

W niedzielę 16 lipca po raz pierwszy od rozpoczęcia robót, po blisko dwóch latach otwarto – częściowo – dla ruchu ulicę Wilczyńskiego na odcinku między ulicą Krasickiego a ówczesną pętlą Pieczewo. Był to pierwszy zamknięty na potrzeby prac odcinek – ruch wstrzymano na nim 2 sierpnia 2021 roku. Otwarcie Wilczyńskiego oznaczało między innymi koniec funkcjonowania obsługiwanej najmniejszymi autobusami linii zastępczej Z13, która przez prawie 24 miesiące kluczyła osiedlowymi uliczkami Pieczewa (Świtycz-Widackiej i Gębika). Na swoje trasy powróciły linie 113, 120, 130, 131 i N01, które korzystają z nowej krańcówki Pieczewo mimo trwających tam wciąż prac budowlanych i torowych. Fragment placu, który będzie służył autobusom, został udostępniony, choć kierowcy pojazdów komunikacji miejskiej nie mogą jeszcze korzystać z powstającego dla nich budynku socjalnego. Na pieczewskim odcinku trasy gotowe jest torowisko, po którym pojadą też w przyszłości autobusy (obecnie poruszają się jezdnią), stoją słupy i rozwieszona jest sieć trakcyjna. Prace trwają głównie na przystanku końcowym, gdzie wciąż powstają perony i infrastruktura przystankowa.

Budowa linii tramwajowej w ulicy Wilczyńskiego, w pobliżu skrzyżowania z ulicą Krasickiego (5 lipca 2023)

Budowa linii tramwajowej w ulicy Wilczyńskiego, w pobliżu skrzyżowania z ulicą Krasickiego (5 lipca 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Prace w ulicy Krasickiego postępują stosunkowo najwolniej. Na większości tego odcinka dopiero niedawno zaczęto układać torowisko i stawiać słupy trakcyjne, w kilku miejscach brak nawet krawężników wyznaczających pas pod tory, choć korytowanie pod nie wykonano już wszędzie. Ważne jednak, że wreszcie zakończyły się prace niezwiązane bezpośrednio z budową tramwaju, czyli przy przebudowie sieci podziemnych, i wykonawcy mogli wreszcie przystąpić do właściwych robót.

Nową wiadomością jest ta, że przy okazji budowy nowego odcinka sieci wyremontowane zostaną wszystkie ulice, wzdłuż których pobiegnie torowisko. Wcześniej planowano, że nawierzchnie zostaną odnowione tylko tam, gdzie będzie to konieczne ze względu na ingerujący w ulice układ torowy. W alei Piłsudskiego i ulicy Wilczyńskiego i tak przebudowano ulice na całej szerokości, ale na Wyszyńskiego, Synów Pułku i Krasickiego remont miał obejmować głównie okolice skrzyżowań. Teraz wiadomo, że udało się zdobyć fundusze, które pozwolą na remonty, a w dużej części w zasadzie zbudowanie na nowo ulic wzdłuż linii na Pieczewo na całej ich szerokości. W czerwcu miasto ogłosiło w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, że za dodatkowe zadania zapłaci Polimeksowi Mostostalowi i Trakcji 12 915 000 zł (pierwotnie planowano na ten cel 9 314 843,89 zł, ale kwota została zwiększona do ceny zaproponowanej przez wykonawcę), choć trzeba zauważyć, że oprócz prac drogowych suma ta obejmuje także nasadzenia kompensacyjne i ustawienie tzw. zielonych przystanków. Podobnie jak przy pierwszym etapie budowy sieci tramwajowej ogromnie zyskają więc kierowcy. Zresztą budowa tramwaju jest korzystna dla wszystkich, bo nowe chodniki i drogi dla rowerów powstające przy tej okazji oznaczają skok jakościowy w poruszaniu się po mieście dla pieszych i rowerzystów. O poprawie estetyki wspominaliśmy już nieraz, teraz doszły też zadrzewienia i „zazielenienia” – to prawda, że nie obyło się bez wycinek drzew, ale liczba drzew, krzewów i kwiatów posadzonych przez miasto w ramach rekompensaty zasługuje na szacunek. Pierwotnie miano posadzić 205 drzew, potem była mowa o 638, ale udało się na ten cel uzyskać dofinansowanie i ostatecznie nowych drzew będzie w Olsztynie 2800 – za każde wycięte zostaną posadzone dwa nowe. Będą to głównie klony zwyczajne, klony polne, lipy, dęby, jabłonie i grusze ozdobne o obwodzie około 16-18 cm.

Budowa linii tramwajowej w ulicy Krasickiego, w pobliżu skrzyżowania z ulicą Barcza (5 lipca 2023)

Budowa linii tramwajowej w ulicy Krasickiego, w pobliżu skrzyżowania z ulicą Barcza (5 lipca 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Dobrze wyglądają prace na estakadzie nad ulicami Krasickiego i Synów Pułku. Kiedy fotografowaliśmy całą trasę na Pieczewo w pierwszych dniach lipca, jeszcze nie można było na niej układać torowiska i mocować słupów trakcyjnych, ale miało się to zmienić do końca miesiąca.

Przez długie miesiące pozostająca w ogonie ulica Wyszyńskiego wygląda obecnie dużo lepiej. Stoją tu słupy trakcyjne, praktycznie uzyskano już ciągłość torowiska, widoczne są platformy przystankowe, zaczyna też być porządkowane otoczenie. Poruszanie się tu pieszych i rowerzystów to wciąż jednak zadanie z gatunku ekstremalnych.

Budowa linii tramwajowej w alei Piłsudskiego, w pobliżu placu Daszyńskiego (5 lipca 2023)

Budowa linii tramwajowej w alei Piłsudskiego, w pobliżu placu Daszyńskiego (5 lipca 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Najbardziej zaawansowanym odcinkiem nowej trasy jest – oprócz ulicy Wilczyńskiego – ten prowadzący aleją Piłsudskiego. Trudno orzec, czy to zbieg okoliczności, ale także i tu – jak na Pieczewie – mówimy o fragmencie w technologii torowiska betonowego (tym razem wylewanego „na mokro”, na miejscu, a nie z gotowych prefabrykatów), po którym będą poruszały się także autobusy. Udostępniana wcześniej do ruchu fragmentami aleja dziś jest przejezdna już na całej długości. Wróciły na nią autobusy, choć poruszają się jeszcze jezdniami dla samochodów, a nie trambuspasem, na którym wciąż trwają prace. Z tego też powodu nie funkcjonują jeszcze zawrotki, które pojawiły się na tym odcinku jako nowość w olsztyńskiej sieci tramwajowej – do tej pory pokładano umiarkowane zaufanie w kierowcach i unikano, gdzie się dało przecinania się ich dróg z tramwajem. Na półtorakilometrowym odcinku nowego torowiska stoi już podwójny szpaler szpaler słupów podtrzymujących niemal gotową już sieć trakcyjną, a torowisko na początku lipca zachowywało ciągłość nawet na dłuższym fragmencie – od połączenia z dotychczasową siecią przy skrzyżowaniu z ulicą Kościuszki aż po przecięcie ulicy Pstrowskiego na skrzyżowaniu z Wyszyńskiego i Synów Pułku.

Budowa linii tramwajowej w alei Piłsudskiego, w pobliżu skrzyżowania z ulicą Kościńskiego (5 lipca 2023)

Budowa linii tramwajowej w alei Piłsudskiego, w pobliżu skrzyżowania z ulicą Kościńskiego (5 lipca 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Zaawansowanie widać też na placu budowy nowej krańcówki przy Wysokiej Bramie. Niemal na całej długości gotowa jest już nowa nawierzchnia placu Jedności Słowiańskiej, gdzie asfalt został zastąpiony przez kostkę brukową. Krawężniki wytyczają już zakres jezdni, peronów przystankowych, chodników i torowiska. Widać już gołym okiem, że wspólny przystanek tramwajowo-autobusowy, umożliwiający przesiadki drzwi w drzwi (szkoda, że autobusy będą tu kursowały tylko w jednym kierunku) znajdzie się nieco dalej niż istniejący wcześniej autobusowy – na wysokości ostatniej części budynku PTTK i skweru z pomnikiem Michała Lengowskiego.

Udało się też uzyskać choć trochę więcej miejsca dla pieszych na narożniku placu Jedności Słowiańskiej i ulicy 11 Listopada, gdzie – jak informowaliśmy w poprzednim wpisie – na skutek niedokładności map geodezyjnych między budynkiem a torowiskiem pozostały zaledwie dwa metry i parę centymetrów chodnika. Możliwość manewru była niewielka, bo ze względu na kąt skrętu torowiska i sąsiadujące z nim tereny przedbramia Wysokiej Bramy pod ochroną archeologiczną nie dało się odsunąć toru zbyt daleko, ale chodnika będzie w najwęższym miejscu prawie pół metra więcej niż to się pierwotnie wydawało.

Budowa linii tramwajowej przystanku końcowego Wysoka Brama na placu Jedności Słowiańskiej (5 lipca 2023)

Budowa linii tramwajowej na placu Jedności Słowiańskiej – przystanek końcowy Wysoka Brama (5 lipca 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Nowa hala – a w zasadzie hale, bo mowa o dwóch ze sobą połączonych: postojowej i serwisowej – w zajezdni tramwajowej została już praktycznie zbudowana – pokryto już większość ścian i zadaszono budynek. Dalsze prace będą obejmowały już wnętrze i jego wyposażanie oraz rozbudowę układu torowego w zajezdni. Do końca sierpnia ta ostatnia część ma być wykonana, obecnie powinny też już trwać prace przy sieci trakcyjnej w rozbudowywanej części bazy.

Budowa nowych hal zajezdni tramwajowej MPK Olsztyn (6 lipca 2023)

Budowa nowych hal zajezdni tramwajowej MPK Olsztyn (6 lipca 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

 

Budowa linii tramwajowej (5 lipca 2023) – Pieczewo i Jaroty

Budowa linii tramwajowej (5 lipca 2023) – Nagórki i estakada

Budowa linii tramwajowej (5 lipca 2023) – Kormoran

Budowa linii tramwajowej (5 lipca 2023) – Osiedle Kościuszki

Budowa linii tramwajowej (5 lipca 2023) – nowy przystanek końcowy Wysoka Brama

Budowa nowych hal zajezdni tramwajowej (6 lipca 2023)





Coraz więcej torów na trasie linii na Pieczewo

30 04 2023

Wraz z wiosną ruszyły na nowo pełną parą prace przy budowie linii tramwajowej na Pieczewo, którą linie 4 i 5 mają zacząć kursować jeszcze w tym roku. Na coraz dłuższych odcinkach trasy widać torowiska, rozpoczęto rozwieszanie sieci trakcyjnej, a wkrótce powinny zacząć być otwierane ulice zamknięte do tej pory z powodu budowy. W połowie maja powinno też zostać przywrócone kursowanie linii 1 („trójka” niestety nadal pozostanie zawieszona).

Budowa estakady tramwajowej w ulicy Krasickiego (10 kwietnia 2023)

Budowa estakady tramwajowej w ulicy Krasickiego (10 kwietnia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Na Pieczewie, gdzie budowa się rozpoczęła, stan prac jest tradycyjnie już mocno zaawansowany. Perony nabrały kształtu już kilka miesięcy temu, teraz między nimi zaczęły pojawiać się tory, stoją już też słupy trakcyjne i umieszczono na nich naciągi do sieci trakcyjnej. Jej samej nad przystankiem końcowym jeszcze nie zawieszono, ale tuż za nim, nad torowiskiem w ulicy Wilczyńskiego przewody jezdne już wiszą i to praktycznie na całej długości, do ulicy Krasickiego. Trwa wykańczanie budynku socjalnego dla motorniczych i kierowców, który zyskał już elewację i prace przeniosły się do jego wnętrza.

Na wspomnianej ulicy Wilczyńskiego torowisko jet już całkowicie ułożone i w znacznej części zalane betonem – tu będziemy mieli tzw. trambuspas, czyli z torowiska będą korzystały także autobusy, dzięki czemu zyskamy zintegrowane przystanki autobusowo-tramwajowe. Od krańcówki do skrzyżowania z ulicami Gębika i Żurawskiego tory są już umieszczone w betonie na całej długości, na dalszym odcinku do Krasickiego są odcinki, gdzie wylewanie betonu już się zakończyło i takie, gdzie tory jeszcze czekają na betoniarkę.

Budowa linii tramwajowej na skrzyżowaniu ulic Krasickiego i Wilczyńskiego (10 kwietnia 2023)

Budowa linii tramwajowej na skrzyżowaniu ulic Krasickiego i Wilczyńskiego (10 kwietnia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Trwają prace na skrzyżowaniu ulic Wilczyńskiego i Krasickiego, gdzie znalazł się rozjazd, który umożliwi w przyszłości poprowadzenie torowiska dalej na zachód przez Jaroty ulicą Wilczyńskiego (mają one połączyć się z istniejącymi na skrzyżowaniu z aleją Sikorskiego i ulicą Płoskiego i pobiec dalej na Osiedle Generałów). Nieużywany na razie początek torowiska na jarockim odcinku Wilczyńskiego będzie mógł być wykorzystywany jako trójkąt torowy i miejmy nadzieję, że tak czasem się będzie działo, żeby choćby w ten sposób przeszlifować nowe tory. Warto pochwalić przyszłościowe myślenie miasta – nawet jeśli przyjdzie parę lat poczekać na przedłużenie torowiska w Wilczyńskiego, to oszczędzimy sobie uciążliwej, długotrwałej przebudowy skrzyżowania z Krasickiego po raz kolejny. Co ciekawe, nie powstanie tu pełny (tzw. gwiazda) lub prawie pełny rozjazd, bo zrezygnowano z „napoczynania” torowiska w ulicy Krasickiego na południe, w kierunku istniejącej krańcówki Kanta. Tam występuje pewien problem projektowy – za końcem torów znajdują się budynki i należałoby albo je wyburzyć, albo przejść z torowiskiem na pas zieleni między jezdniami ulicy Witosa i potem Krasickiego. Dobrego sposobu tego przejścia projektanci nie wymyślili, a że domknięcie „pętli jarockiej” znajdowało się na końcu listy projektów rezerwowych, to też zdecydowano, by na razie torowiska w Krasickiego na południe od Wilczyńskiego nie zaczynać.

Na północ od tego miejsca dzieje się więcej, choć na Krasickiego są punkty, gdzie prace postępują wolniej niż należałoby tego oczekiwać. Na odcinku między Jarotami a Nagórkami trwają jeszcze zmagania z instalacjami podziemnymi, więc tu widać jedynie wykonane korytowanie pod torowisko i złożone obok od miesięcy pryzmy szyn. Także wzdłuż Nagórek nie dzieje się wiele – tu do układania toru trzeba jeszcze wykonać przedtem wiele prac. Pozytywem jest budowa podstacji trakcyjnej w pobliżu przystanku Boenigka – tu na zewnątrz pozostały już tylko prace elewacyjne, teraz robotnicy zajmą się wnętrzem i wyposażeniem budynku.

Płyty elewacyjne estakady tramwajowej (10 kwietnia 2023)

Płyty elewacyjne estakady tramwajowej (10 kwietnia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Zupełnie inaczej wygląda stan zaawansowania prac nad estakadą tramwajową. Tu już kilka tygodni temu zawieszono wiechę, tym samym symbolicznie oznajmiając zakończenie budowy konstrukcji i połączenie jej rozpoczętych z obu przyczółków części. Zostało tu oczywiście jeszcze sporo do wykonania – przygotować trzeba najazdy, ułożyć sieci, nawierzchnię i torowisko oraz zamontować słupy i powiesić sieć trakcyjną – ale nie zmienia to faktu, że zasadnicza część prac została już ukończona. Od strony ulicy Synów Pułku zaczęły się już nawet pojawiać na elewacji estakady płyty z tworzywa sztucznego, będące elementami ostatecznego wykończenia. Są one – podobnie jak elewacja budynków socjalnych czy podstacji trakcyjnych – wykonane w tej samej kolorystyce, czyli „olsztyńskich” barwach srebrno-limonkowych (kolor srebrny na elewacjach zastępowany jest często szarością, co nie zmienia dobrego efektu tej palety barw). Trzeba pochwalić estetyczną konsekwencję przy budowie olsztyńskiej sieci – trzymanie się miejskiej identyfikacji wizualnej przy wszystkich elementach projektu tramwajowego, nawet tak mało efektownych jak ściany oporowe, daje naprawdę przyjemny dla obserwatora efekt.

W ulicy Synów Pułku jesteśmy na etapie podsypki i słupów trakcyjnych. Na Wyszyńskiego – znów można powiedzieć, że tradycyjnie – prace idą dość opornie. Wiąże się to po części ze skalą przebudowy tej ulicy – miastu udało się pozyskać pieniądze na jej całkowite odnowienie, więc remont ma charakter „od fasady do fasady” (w cudzysłowie, bo to akurat arteria powstała w czasach fascynacji motoryzacją lat 60. i 70. XX wieku, więc z miejską ulicą niewiele ma wspólnego, a na pewno nie posiada pierzei zabudowy). Z plusów należy wskazać wyłaniające się z chaosu budowy perony przyszłych przystanków – Pstrowskiego i nowego, który powstanie na skrzyżowaniu z Żołnierską i Augustowską (nie wiadomo jeszcze, jaką będzie nosił nazwę). Na dość zaawansowaną wygląda budowa podstacji trakcyjnej przy przystanku Piłsudskiego, w pobliżu skrzyżowania z aleją o tej nazwie. Prace konstrukcyjne zostały tu już zakończone, pozostanie do wykończenia elewacja i wnętrze oraz uporządkowanie otoczenia.

Budowa linii tramwajowej w alei Piłsudskiego, w pobliżu placu Inwalidów Wojennych (10 kwietnia 2023)

Budowa linii tramwajowej w alei Piłsudskiego, w pobliżu placu Inwalidów Wojennych (10 kwietnia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

W samej alei Piłsudskiego zaawansowanie wygląda już dużo lepiej. Od skrzyżowania z Leonharda i Wyszyńskiego, gdzie tramwaj wjedzie na torowisko umieszczone na środku jezdni, wita nas las słupów – jeszcze bez naciągów i sieci trakcyjnej, ale ciągnące się aż do placu Inwalidów Wojennych rzędy słupów świadczą o postępie prac, jaki się tu ostatnio dokonał. Fragmentami ułożone są już tam szyny – na razie w szalunkach mocujących je w odpowiednim rozstawie i w oczekiwaniu na zalanie betonem. Na całej długości torowisko w alei Piłsudskiego będzie też służyło autobusom – podobnie jak w ulicy Wilczyńskiego. To rozwiązanie fantastycznie ułatwiające przesiadki i wyjątkowo wygodne dla pasażerów, bo i autobusy, i tramwaje staną przy tych samych peronach jak choćby na przystankach Centrum czy Skwer Wakara. Pytanie, jak sprawdzi się w przypadku pasów tramwajowo-autobusowych nawierzchnia z betonu wylewanego „na mokro”, na miejscu budowy. Dotychczas korzystaliśmy w Olsztynie z prefabrykatów, czyli tzw. płyty węgierskiej – w nich umieszczano szyny po ułożeniu gotowych elementów w miejscu planowanego torowiska. Gołym okiem widać różnicę w obu sposobach mocowania szyn – powierzchnia gotowych płyt jest dużo równiejsza, torowisko betonowe układane, a zasadzie wylewane na miejscu jest nawierzchnią dużo mniej równą, bardziej chropowatą. Czy różnica będzie tylko estetyczna, czy też wpłynie jakoś na eksploatację, okaże się z pewnością najwcześniej po kilku miesiącach. Obyśmy uniknęli problemów, z jakimi zmaga się np. Warszawa na trambuspasie na trasie W-Z, gdzie pojazdy kołowe mocno niszczą nawierzchnię.

Budowa linii tramwajowej w alei Piłsudskiego, w pobliżu skrzyżowania z ulicą Mazowieckiego, w tle remontowana hala Urania (10 kwietnia 2023)

Budowa linii tramwajowej w alei Piłsudskiego, w pobliżu skrzyżowania z ulicą Mazowieckiego, w tle remontowana hala Urania (10 kwietnia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Im bliżej centrum, tym coraz mniej pozostaje do zrobienia. Od przebudowywanej hali Urania, która notabene ma ten sam termin zakończenia robót, co inwestycja tramwajowa, czyli 16 października 2023 roku, niemal aż do skrzyżowania z ulicą Kościuszki, gdzie nowo budowany odcinek połączy się z istniejącą siecią, stoją już słupy trakcyjne, a torowisko zostało umocowane i zalane betonem (poza ostatnim odcinkiem między Głowackiego i Kościuszki). Gotowe są już jezdnie, na których leżą pierwsze warstwy asfaltu i po których odbywa się ruch lokalny. Widoczne są już perony przystanku Planetarium.

Budowa linii tramwajowej w alei Piłsudskiego, w pobliżu skrzyżowania z ulicą Narutowicza (10 kwietnia 2023)

Budowa linii tramwajowej w alei Piłsudskiego, w pobliżu skrzyżowania z ulicą Narutowicza (10 kwietnia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Osobną historią jest wspomniane tu skrzyżowanie alei Piłsudskiego z ulicą Kościuszki. Powstały tu nowe rozjazdy, które pozwolą wjechać na budowany właśnie odcinek sieci. Nie z każdego jednak kierunku – powstały tylko te relacje, które będą wykorzystywane w ruchu liniowym, czyli dla linii 4 z Pieczewa do Dworca Głównego i linii 5 z tego samego kierunku do Wysokiej Bramy. Pierwotnie planowano, by rozjazd powstał tu na tyle wcześniej przed skrzyżowaniem, by tramwaje jadące aleją Piłsudskiego od strony planetarium, czyli z krańcówki Pieczewo, mogły oczekiwać na przejazd na osobnych torach – w lewo i na wprost na lewym, w prawo na prawym. Ostatecznie jednak z tego pomysłu zrezygnowano, bo nie uzasadniała go częstotliwość kursowania na tym odcinku – tramwaje mają się tu pojawiać co 7,5 minuty, naprzemiennie obu linii kursujących co kwadrans. Osiem wozów na godzinę na pewno takiego rozwiązania nie uzasadnia, a nawet gdyby dwukrotnie zwiększyć częstotliwość w godzinach szczytu, to i tak kolejek tramwajów nie należy się spodziewać.

Oszczędności doprowadziły też do rezygnacji z utworzenia rozjazdów, które mogłyby służyć tylko w sytuacjach awaryjnych lub przy ewentualnym wytrasowaniu nowych linii. Po zakończeniu budowy nie da się skręcić po szynach z ulicy Kościuszki ze strony przystanku Skwer Wakara w nowy odcinek torowiska w alei Piłsudskiego w kierunku planetarium. Jedna szkoła mówi, że nie należy budować relacji niewykorzystywanych, inna, że warto, bo zawsze mogą okazać się potrzebne.

Niektórzy przy tej okazji wypominają jako kosztowny i czasochłonny błąd fakt, że budowany obecnie większy układ rozjazdów nie powstał od razu, przy odtwarzaniu sieci tramwajowej w naszym mieście w 2015 roku. Przypomnijmy jednak, że wtedy nie był znany plan i terminarz dalszej rozbudowy sieci, a w przypadku linii z Pieczewa forsowane było połączenie przez Dworcową do Dworca Głównego, a nie aleją Piłsudskiego do Śródmieścia, co na szczęście udało się zmienić. Dziś sytuacja wygląda nieco inaczej – trochę wiemy o dalszych planach rozwojowych naszej olsztyńskiej sieci (choć zazdrościmy np. Gdańskowi prognoz wieloletnich i ich konsekwentnego realizowania), stąd powstający właśnie perspektywiczny rozjazd na skrzyżowaniu ulic Wilczyńskiego i Krasickiego, na granicy Pieczewa i Jarot.

Budowa linii tramwajowej na skrzyżowaniu alei Piłsudskiego i ulicy Kościuszki (10 kwietnia 2023)

Budowa linii tramwajowej na skrzyżowaniu alei Piłsudskiego i ulicy Kościuszki (10 kwietnia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Skrzyżowanie z powodu jego przebudowy zamknięte jest od początku lipca 2022 roku, czyli już blisko 10 miesięcy. W tym czasie utrzymywany był tu tylko ruch tramwajowy i to po jednym torze, bez relacji skrętnych, co oznaczało konieczność zawieszenia kursowania bardzo ważnej dla olsztyńskiego systemu komunikacji linii 1. Ponieważ linia 3 do Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego od wybuchu pandemii koronawirusa pojawia się na torach tylko efemerycznie, od prawie roku mamy w Olsztynie w praktyce tylko jedną kursującą linię tramwajową – „dwójkę”. Ta sytuacja wkrótce się zakończy. W weekend 22-23 kwietnia zamknięto ruch przez skrzyżowanie całkowicie, także dla tramwajów, by odtworzyć sieć trakcyjną częściowo zdemontowaną na czas prac. Od 29 kwietnia do 7 maja także tramwaje nie będą kursowały, bo MPK Olsztyn będzie pracowało nad otwarciem tego newralgicznego miejsca dla ruchu. Po długim weekendzie majowym tramwaje powinny już pojechać w obu kierunkach po dwóch torach. Co więcej, wróci możliwość skrętu w kierunku Wysokiej Bramy, więc nic nie będzie stało na przeszkodzie, by na tory wróciła „jedynka”.

Budowa linii tramwajowej na skrzyżowaniu alei Piłsudskiego i ulicy Kościuszki (10 kwietnia 2023)

Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3016 na linii 2 przejeżdża odcinkiem jednotorowym przez budowę linii tramwajowej na skrzyżowaniu ulicy Kościuszki z aleją Piłsudskiego (10 kwietnia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

I wróci, choć w nieco skróconej relacji. Do Wysokiej Bramy dojechać nie może, bo tam rozebrany już został dotychczasowy peron przystankowy na końcu ulicy 11 Listopada, gdyż powstaje nowy, już dwutorowy na placu Jedności Słowiańskiej. Prace w końcu weszły w etap, kiedy widoczne są nawet niefachowym okiem. Wyznaczono już krawężnikami zakres torowiska, pojawiły się tam maty wibroizolacyjne. Przy okazji wyszły na jaw niedokładności map geodezyjnych – narożny budynek u zbiegu ulicy 11 Listopada i placu Jedności Słowiańskiej okazał się większy niż wynikałoby to z dokumentacji. A jest to kwestia kluczowa, bo na narożniku torowisko bardzo zbliża się do budynku pozostawiając dla pieszych zaledwie dwa metry szerokości chodnika, od których należy odjąć co najmniej kilkanaście centymetrów na barierki oddzielające go od szyn. W takiej sytuacji dwadzieścia kilka centymetrów różnicy w obrysie budynku jest bardzo cenne. Miasto wraz z wykonawcą stara się ten problem jakoś rozwiązać, by wąskiego gardła jeszcze bardziej nie zwężać.

Budowa linii tramwajowej na skrzyżowaniu ulic 11 Listopada, Skłodowskiej-Curie, Nowowiejskiego i Staromiejskiej oraz placu Jedności Słowiańskiej (10 kwietnia 2023)

Budowa linii tramwajowej na skrzyżowaniu ulic 11 Listopada, Skłodowskiej-Curie, Nowowiejskiego i Staromiejskiej oraz placu Jedności Słowiańskiej (10 kwietnia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Jak już wcześniej wielokrotnie wspominaliśmy, tymczasowy przystanek końcowy linii 1 powstanie najprawdopodobniej na placu Jana Pawła II, naprzeciwko ratusza, przed księgarnią Książnicy Polskiej. Nie wiemy, jaką będzie nosił nazwę – dotychczasowa stanie się nie do końca adekwatna, bo od Wysokiej Bramy jednak się znacząco oddali. Choć słupek dotychczasowego przystanku leży sobie na budowie czekając lepszych czasów i można by go wykorzystać, my proponujemy Zarządowi Dróg, Zieleni i Transportu inne rozwiązanie: nawiązując do historii olsztyńskich tramwajów nazwijmy tę tymczasową krańcówkę Ratusz. Tak nazywał się przystanek znajdujący się bardzo niedaleko, u zbiegu placu Wolności (zamienionej na Jana Pawła II) i ulicy 1 Maja, z którego przez dziesiątki lat ruszał tramwaj linii 2 kursującej do Jakubowa (choć na tablicach kierunkowych widniała nazwa Stadion Leśny). W dobie wyświetlaczy elektronicznych taka zmiana nie wymaga produkowania kosztownych nowych tablic, a byłoby to ważne odniesienie do historii, choćby na tych kilka miesięcy.

Budowa linii tramwajowej w ulicy 11 Listopada - miejsce dotychczasowego przystanku końcowego Wysoka Brama (10 kwietnia 2023)

Budowa linii tramwajowej w ulicy 11 Listopada – miejsce dotychczasowego przystanku końcowego Wysoka Brama (10 kwietnia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

 

Budowa linii tramwajowej (10 kwietnia 2023) – Pieczewo i Jaroty

Budowa linii tramwajowej (10 kwietnia 2023) – Nagórki i estakada

 

Budowa linii tramwajowej (10 kwietnia 2023) – Kormoran

 

Budowa linii tramwajowej (10 kwietnia 2023) – Osiedle Kościuszki

 

Budowa linii tramwajowej (10 kwietnia 2023) – nowy przystanek końcowy Wysoka Brama

 

 





Zimowy raport z budowy i okolic

23 01 2023

Olsztyn po raz kolejny tej zimy znalazł się właśnie pod śniegiem, co oznacza, że musiała spowolnić budowa linii tramwajowej na Pieczewo. Formalnie trzymiesięczna przerwa zimowa rozpoczęła się 15 grudnia, ale pogoda nie czuje się zobowiązana zapisami umowy i śnieg zasypał miasto wcześniej. Z drugiej strony wykonawcy deklarują, że jeśli tylko pogoda pozwoli, nie będą się niewolniczo trzymać terminów i prace nie będą przerywane.

Budowa estakady tramwajowej w ulicy Krasickiego (6 listopada 2022)

Budowa estakady tramwajowej w ulicy Krasickiego (6 listopada 2022) © Paweł Harajda / Olsztyn. W skrócie

Dopóki nie przyszła zima, budowa szła coraz sprawniej – w ulicy Wilczyńskiego i alei Piłsudskiego, gdzie torowisko będzie także pasem dla autobusów i będzie znajdować się w jezdni, trwało jego betonowanie. Podczas pierwszego etapu budowy wykorzystywano gotowe prefabrykaty, tzw. płytę węgierską, ale teraz – po części dla redukcji kosztów – zdecydowano się na lanie betonu w miejscu układania szyn, czyli mocowanie ich „na mokro”. Na Wilczyńskiego tory są już umieszczone w betonie na większości odcinka, na skrzyżowaniu z Krasickiego pojawił się też rozjazd, który w przyszłości pozwoli na kontynuowanie budowy przez Jaroty w kierunku Osiedla Generałów bez wstrzymywania ruchu na linii na Pieczewo (a do tego czasu będzie awaryjnym trójkątem torowym). W alei Piłsudskiego torowisko zostało już umocowane na odcinku od skrzyżowania z Kościuszki do hali Urania, dalej jest nieco gorzej.

Solaris Tramino S111 Olsztyn #3007 na linii 2 przejeżdża odcinkiem jednotorowym przez budowę linii tramwajowej na skrzyżowaniu ulic Kościuszki z aleją Piłsudskiego (3 listopada 2022)

Solaris Tramino S111 Olsztyn #3007 na linii 2 przejeżdża odcinkiem jednotorowym przez budowę linii tramwajowej na skrzyżowaniu ulic Kościuszki z aleją Piłsudskiego (3 listopada 2022) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Nie udało się przed przerwą zimową otworzyć dla ruchu części nowych jezdni wzdłuż budowanej linii ani kluczowego skrzyżowania alei Piłsudskiego z ulicą Kościuszki. Tylko miejscowo ruch lokalny został puszczony po nowych jezdniach, na których leży już asfalt (choć jeszcze bez ostatniej warstwy, zwanej ścieralną). Stało się tak na Pieczewie przy dojeździe do posesji i w alei Piłsudskiego, gdzie konieczne było zachowanie dojazdu do ulic Kościńskiego, Narutowicza i Grotha oraz placu Daszyńskiego. Na skrzyżowaniu alei Piłsudskiego z ulicą Kościuszki od miesięcy mamy ruch jednotorowy regulowany sygnalizacją świetlną, a pojazdy nieszynowe poruszają się tam objazdami (choć zdarzają się kierowacze wpychający się na torowisko i gnający na czołówkę z tramwajem – mająca swoją siedzibę kilkaset metrów dalej Straż Miejska ma tu pole do popisu i zarobku). Udało się w końcu 9 stycznia przełożyć ruch na drugi tor (zachodni), nie zostało jednak przywrócone kursowanie linii 1 do Wysokiej Bramy, gdzie zresztą też trwają prace przy nowym przystanku końcowym na placu Jedności Słowiańskiej. Niestety, nawet po przeniesieniu ruchu na drugi tor „jedynka” nie powróciła, bo utrzymanie ruchu w zadowalającej częstotliwości na odcinku, który stałby się praktycznie jednotorowy, byłoby trudne – pamiętajmy, że nawet przy pozaszczytowym takcie 15-minutowym tramwaje mijały się już w alei Piłsudskiego, a w szczycie, przy kursach co 7,5 minuty czasem nawet czekały na zwolnienie odcinka jednotorowego w ulicy 11 Listopada. Rozwiązaniem byłoby zastosowanie kolejnego rozjazdu nakładkowego, jakie w tej chwili wykorzystywane są w ulicy Kościuszki. Pytanie, czy MPK Olsztyn dysponuje większą ich liczbą czy tylko tą jedną parą, z której w tej chwili korzysta? Tak czy inaczej: linia 1 powróci dopiero wiosną, po oddaniu do użytku skrzyżowania alei Piłsudskiego z Kościuszki i to – jak już kiedyś zapowiadaliśmy – na nieco skróconej trasie, do tymczasowej krańcówki na ulicy 11 Listopada, usytuowanej bliżej niż dotychczasowy przystanek końcowy Wysoka Brama, bo trzeba go rozebrać w związku z budową nowego, już dwutorowego na placu Jedności Słowiańskiej.

Budowa linii tramwajowej na skrzyżowaniu ulic Kościuszki z aleją Piłsudskiego (3 listopada 2022)

Budowa linii tramwajowej na skrzyżowaniu ulic Kościuszki z aleją Piłsudskiego (3 listopada 2022) © OlsztyńskieTramwaje.pl

W kilku miejscach trasy stanęły już słupy trakcyjne – można je zobaczyć w alei Piłsudskiego od Kościuszki do hali Urania oraz wzdłuż ulicy Wilczyńskiego. Na Pieczewie umieszczono już na nich naciągi, do których w przyszłości mocowana będzie sieć trakcyjna.

Budowa linii tramwajowej w ulicy Wilczyńskiego, w pobliżu skrzyżowania z ulicą Wachowskiego (15 stycznia 2023)

Budowa linii tramwajowej w ulicy Wilczyńskiego, w pobliżu skrzyżowania z ulicą Wachowskiego (15 stycznia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Widoczne postępy nastąpiły też na budowie estakady w pobliżu skrzyżowania ulic Synów Pułku i Krasickiego. Rośnie ona od strony pierwszej z tych ulic i konstrukcja jest już nad nią nadwieszona. Podparta rusztowaniami wydłuża się, gdy tylko warunki pogodowe i temperaturowe pozwalają na betonowanie. Obecnie estakada osiągnęła mniej więcej połowę zakładanej długości, gotowe są też wszystkie jej podpory, zaawansowane są prace przy obu przyczółkach. Prace ruszyły tu z kopyta po zdemontowaniu odcinka linii wysokiego napięcia, który uniemożliwiał choćby użycie dźwigów. Doszło do tego po wielu miesiącach wyczekiwania na początku listopada.

Budowa linii tramwajowej w ulicy Krasickiego - przepinanie linii wysokiego napięcia (3 listopada 2022)

Budowa linii tramwajowej w ulicy Krasickiego – przepinanie linii wysokiego napięcia (3 listopada 2022) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Budowa estakady tramwajowej w ulicy Synów Pułku (15 stycznia 2023)

Budowa estakady tramwajowej w ulicy Synów Pułku (15 stycznia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Do końca 2022 roku Olsztyn miał możliwość skorzystania z opcji zamówienia dodatkowych tramwajów Panorama od tureckiego Durmazlara. Przypomnijmy, że w ramach zamówienia podstawowego do naszego miasta trafił tuzin wozów z Bursy, a umowa przewidywała możliwość nawet podwojenia tego zamówienia, z zastrzeżeniem, że aby dodatkowe pojazdy zostały wyprodukowane, należy ich zamówić co najmniej trzy. Z opcji nie skorzystaliśmy, ale ponieważ wciąż jeszcze trwają rozliczenia pomiędzy miastem a producentem, ustalono, że w ich ramach możliwość zamówienia dodatkowych Panoram nie wygaśnie, lecz zostanie przedłużona jeszcze o rok – do 31 grudnia 2023 roku. W obecnej sytuacji finansowej samorządów nie należy oczekiwać cudów, trzeba też pamiętać, że wszystkie elementy projektu tramwajowego są hojnie – aż w 85% – dofinansowywane z funduszy unijnych, a o te dodatkowe, z funduszu odbudowy po pandemii Polska jeszcze nie wystąpiła, ale warto sobie pozostawić furtkę. Tureckie tramwaje kursują bez większych usterek, operator – MPK Olsztyn – jest z nich zadowolony, a dziś trudno byłoby za podobną cenę kupić nowe wozy. Oczywiście, że w przypadku „domówienia” dodatkowych Panoram Olsztyn nie zapłaci za nie tyle, co za te z dostawy głównej, ale nawet po waloryzacji cena może być atrakcyjna. Nie zapominajmy, że w Turcji inflacja szaleje, sięgając kilkudziesięciu procent, więc zlecenie z zagranicy płatne w innej walucie niż tracąca na wartości lira może być dla producenta mimo wszystko kuszące.

Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3024 na linii 2 przejeżdża odcinkiem jednotorowym przez budowę linii tramwajowej na skrzyżowaniu ulic Kościuszki z aleją Piłsudskiego (3 listopada 2022)

Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3024 na linii 2 przejeżdża odcinkiem jednotorowym przez budowę linii tramwajowej na skrzyżowaniu ulic Kościuszki z aleją Piłsudskiego (3 listopada 2022) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Porozumieniem zakończył się spór pomiędzy miastem a wykonawcą linii na Pieczewo, czyli konsorcjum Polimeksu i Trakcji, w kwestii waloryzacji wartości kontraktu. Toczył się on przed Sądem Polubownym przy Prokuratorii Generalnej RP, bo dzieje się tak, gdy jedną ze stron sporu jest jednostka samorządu terytorialnego. Oficjalnie kwoty nie padały, ale w mediach pojawiały się doniesienia, że wykonawca chciałby, żeby Olsztyn za realizację umowy wartej 403 164 353,11 zł zapłacił około 100 mln zł więcej. Ostatecznie stanęło na kwocie o połowę niższej – w wyniku postępowania ustalono jej wysokość na 51,3 mln złotych. Waloryzacja będzie dotyczyła prac wykonanych od 1 marca 2022 roku do ukończenia kontraktu, czyli – według stanu na dziś – do 16 października 2023 roku. Miasto będzie starało się sfinansować zwiększone koszty z funduszy unijnych. Dokumenty w tej sprawie już zostały złożone i są rozpatrywane przez Komisję Europejską. Jaspers (Joint Assistance to Support Projects in European Regions, czyli Wspólna Pomoc dla Wsparcia Projektów w Regionach Europejskich – inicjatywa Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, w której ramach eksperci pomagają przygotować wniosek tak, aby spełniał wymagania niezbędne do zdobycia dofinansowania) przychyla się do tego pomysłu.

Zaawansowanie prac w całym projekcie nie przekroczyło jeszcze połowy – na początku stycznia oceniano jest na 43%. Na poszczególnych odcinkach jest ono – jak pisaliśmy wyżej – bardzo różne. W związku z tym uzgodniono z wykonawcą harmonogram zawierający kamienie milowe projektu i zalecane terminy ich osiągnięcia. Ma to dać możliwość śledzenia na bieżąco, czy inwestycja nie nabiera opóźnienia i czy realizacja całości do połowy października nie jest zagrożona. Margines błędu jest niewielki, bo do końca bieżącego roku inwestycję należy rozliczyć, żeby uzyskać zwrot kosztów z przyznanego dofinansowania. Szczegółowy harmonogram pozostaje sprawą między inwestorem a wykonawcą, ale wiemy na przykład, że do tegorocznych wakacji miałby być przywrócony w całości ruch na ulicy Wilczyńskiego i w alei Piłsudskiego.

Solaris Tramino S111 Olsztyn #3006 na linii 2 przejeżdża odcinkiem jednotorowym przez budowę linii tramwajowej na skrzyżowaniu ulic Kościuszki z aleją Piłsudskiego (3 listopada 2022)

Solaris Tramino S111 Olsztyn #3006 na linii 2 przejeżdża odcinkiem jednotorowym przez budowę linii tramwajowej na skrzyżowaniu ulic Kościuszki z aleją Piłsudskiego (3 listopada 2022) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Zwiększenie dofinansowania może mieć też inny pozytywny skutek – do projektu głównego włączona może zostać trwająca właśnie rozbudowa zajezdni tramwajowej. W bazie przy ulicy Kołobrzeskiej Budimex od kilku miesięcy pracuje nad nową halą postojową i serwisową. Powstają one w miejscu rozebranych warsztatów, we wschodniej części bazy, od strony ulicy Leonharda. Stoją już szkielety obu hal, częściowo gotowa jest także konstrukcja ich dachów. Do końca roku budowa musi się zakończyć, gotowe mają być też wszystkie pozwolenia na użytkowanie – tu także decydują terminy rozliczenia dofinansowania unijnego.

 

Budowa linii tramwajowej na Pieczewo (3 listopada 2022)

Budowa linii tramwajowej na Pieczewo (15 stycznia 2023)

Bardzo dziękuję panom Pawłowi Harajdzie (Olsztyn. W skrócie) i Pawłowi Piątkowskiemu za pomoc w przygotowaniu artykułu.

 





Budowa trasy tramwajowej na Pieczewo niełatwo, ale idzie do przodu

25 10 2022

Rosnące ceny materiałów i robocizny, wykonawca domagający się waloryzacji kontraktu, oczekiwanie na materiały – z tymi problemami zmaga się teraz budowa trasy tramwajowej na Pieczewo, ale mimo tego prace posuwają się do przodu i coraz bardziej widoczne są ich efekty.

Skrzyżowanie torów na skrzyżowaniu alei Piłsudskiego i ulicy Kościuszki (14 października 2022)

Skrzyżowanie torów na skrzyżowaniu alei Piłsudskiego i ulicy Kościuszki (14 października 2022) © Andrzej Szramka

Kluczowym obecnie odcinkiem budowy nowej trasy jest jej styk z istniejącą siecią, czyli skrzyżowanie alei Piłsudskiego z ulicą Kościuszki. Od 9 lipca 2022 roku jest ono zamknięte dla ruchu kołowego, a ruch tramwajów został na nim poważnie ograniczony – przestała kursować linia 1 kursująca do Wysokiej Bramy, a „dwójka” kursująca ze zwiększoną częstotliwością pokonuje to miejsce po jednym torze. Rozjazdy nakładkowe umieszczone na ulicy Kościuszki – przy skrzyżowaniu z Reja i w połowie odcinka między aleją Piłsudskiego i Mickiewicza – umożliwiają wjazd na 300-metrowy odcinek toru wschodniego, na którym znajduje się przystanek Skwer Wakara. Przejazd tramwajów reguluje tu sygnalizacja świetlna – w pierwszych dniach funkcjonowania tej organizacji ruchu zdarzały się wielominutowe postoje tramwajów oczekujących na zezwolenie wjazdu na odcinek jednotorowy, ale ostatecznie udało się wyregulować światła na tyle, że kursowanie „dwójki” jest w miarę płynne i udaje się zasadniczo dotrzymywać rozkładu. Jednak cztery miesiące zamknięcia to więcej niż zakładano – wersja optymistyczna mówiła o uporaniu się z przebudową skrzyżowania w czasie wakacji. Niestety, okazało się po raz kolejny, że braki na rynku stali mają ogromne znaczenie dla terminowości trwających inwestycji. Zamówiony rozjazd, który wykonywany jest na indywidualne zamówienie, dotarł do Olsztyna dużo później niż pierwotnie planowano, dlatego wciąż czekamy na otwarcie skrzyżowania.

Czekamy tym bardziej, że nawet planowane przełożenie ruchu na tor zachodni, czyli ten położony od strony ratusza, nie pozwoli na przywrócenie ruchu na odnodze prowadzącej do Starego Miasta. „Jedynka” powróci dopiero po całkowitym otwarciu skrzyżowania, a obecnie trudno konkretnie określić, kiedy to nastąpi. Wszyscy mają nadzieję, że uda się to zrobić jeszcze w bieżącym roku, bo pozostawienie ograniczeń do wiosny byłoby bardzo uciążliwe dla pasażerów zarówno tramwajów, jak i kursujących trasami objazdowymi autobusów. Należy pamiętać, że w kontrakcie z wykonawcą zapisana jest trzymiesięczna przerwa zimowa między 15 grudnia a 15 marca. Co prawda w poprzednich latach, gdy pogoda pozwalała, prace trwały i tak ma być także teraz, ale mimo zmian klimatycznych nie można zakładać, że każda zima będzie ciepła i bezśnieżna.

Budowa linii tramwajowej w ulicy Wilczyńskiego © Przemysław Dryka

Pod koniec września przedstawiciele konsorcjum Polimex-Trakcja budującego nową linię przejęli wreszcie plac budowy nowej krańcówki przy Wysokiej Bramie, którą także mają wykonać. Wcześniej pracowały tam służby miejskie, przebudowując instalacje podziemne tak, by nie kolidowały z torowiskiem przenoszącym przecież wielotonowe obciążenia. Tym samym mogą w końcu rozpocząć się właściwe prace przy nowym przystanku końcowym na placu Jedności Słowiańskiej. Planowane uczytelnienie przebiegu dawnych murów miejskich nie wchodzi w zakres projektu tramwajowego, ale budowa będzie prowadzona w taki sposób, by potem bez konieczności wstrzymywania ruchu tramwajów można było je zrealizować.

W alei Piłsudskiego im bliżej centrum, tym większe zaawansowanie prac. W okolicach planetarium stoją mury oporowe, krawężniki wyznaczają przebieg nowych jezdni i torowiska, ułożono też już pierwsze szyny. W pobliżu hali Urania jeszcze we wrześniu pojawiły się krawężniki wytyczające przebieg jezdni i torowiska.

Wciąż mało zaawansowana jest budowa linii w ulicy Wyszyńskiego. Miasto zdobyło fundusze na jej całkowitą przebudowę, ale nie wymaga to radykalnych zmian projektowych, więc trudno tym uzasadniać opóźnienia prac w tej okolicy. Opóźnienia całego projektu niepokoją także miasto – ratusz interweniował już w tej sprawie w radach nadzorczych spółek tworzących konsorcjum wykonawców. Te zapewniają, że zostanie dotrzymany termin zakończenia całej inwestycji, który przed kilkoma miesiącami ustalono w aneksie na dzień 16 października 2023 roku. Da to miastu 2,5 miesiąca na rozliczenie całej inwestycji, co z racji korzystania z dofinansowania unijnego musi nastąpić do końca 2023 roku. Opóźnienia są jednak faktem, czego dowodem są przesunięcia w budżecie miasta – w 2022 roku na budowę linii na Pieczewo i rozbudowę zajezdni tramwajowej zostanie wydanych odpowiednio 93,8 mln i 34,2 mln zł mniej i pieniądze te zostaną przesunięte na rok 2023. Takie kwoty znalazły się w uzasadnieniu zmian w wieloletniej prognozie finansowej, jakie przegłosowano na sesji rady miasta 28 września 2022 roku.

Budowa linii tramwajowej na skrzyżowaniu alei Piłsudskiego i ulicy Kościuszki (6 października 2022)

Budowa linii tramwajowej na skrzyżowaniu alei Piłsudskiego i ulicy Kościuszki (6 października 2022) © OlsztyńskieTramwaje.pl

Olsztyn podpisał też z wykonawcami drugi aneks, który jest gestem wobec nich w obliczu szalejącej inflacji – umożliwiona została wypłata zaliczek na poczet zakupowanych materiałów, co na pewno odciąży firmy budujące trasę na Pieczewo. Rosnące ceny doprowadziły też do tego, że Polimex i Trakcja domagają się od miasta waloryzacji całego kontraktu i zwiększenia jego wartości. Olsztyn tych żądań nie kwestionuje, zwłaszcza że zezwala na to ustawodawstwo przyjęte po agresji Rosji na Ukrainę, jednak nie zgadza się z wysokością roszczeń. Sprawę ma rozstrzygnąć Prokuratoria Generalna, a precyzyjnie – działający przy niej Sąd Polubowny. Oficjalnie żadna ze stron nie ujawnia, jaka jest różnica między oczekiwaniami wykonawców a możliwościami Olsztyna, ale w wypowiedzi dla „Gazety Wyborczej Olsztyn” prezydent Piotr Grzymowicz mówił o rozbieżnościach rzędu 50 mln zł. O tym, że miasto przygotowuje się na konieczność zapłaty dodatkowych pieniędzy wykonawcom, świadczy zapis we wspomnianym wyżej uzasadnieniu zmian w wieloletniej prognozie finansowej: Zwiększeniu ulega również limit zobowiązań o kwotę 56 873 777,25 w związku z planowanym podpisaniem z wykonawcą rozbudowy linii tramwajowych w Olsztynie aneksu waloryzującego wynagrodzenie z uwagi na wystąpienie siły wyższej, tj. działań wojennych w Ukrainie”. Złożony został też wniosek do Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, która jest dysponentem środków unijnych w programie operacyjnym, z którego dofinansowywany jest olsztyński projekt tramwajowy, o częściowe pokrycie kosztów waloryzacji jego kwoty.

Budowa estakady tramwajowej w ulicy Krasickiego (25 października 2022)

Budowa estakady tramwajowej w ulicy Krasickiego (25 października 2022) © Paweł Harajda / Olsztyn. W skrócie

Po miesiącach problemów na prostą zdaje się wychodzić kwestia budowy estakady tramwajowej w pobliżu skrzyżowania ulic Synów Pułku i Krasickiego. Udało się w końcu dostarczyć nowe słupy energetyczne, co pozwoli na przepięcie biegnącej w miejscu inwestycji linii wysokiego napięcia – pobiegnie ona teraz częściowo podziemnym kablem. Ostatecznie miało to nastąpić w weekend 22-23 października. Ta zmiana pozwoli na wybudowanie ostatniej brakującej podpory estakady – pozostałe wraz z najazdami częściowo już powstały. Jeszcze na początku wakacji w tym miejscu widać było zaledwie zaczątki robót, przede wszystkim poszerzanie nasypu pod północny najazd i dwie następujące po nim podpory. Od tego czasu splantowano teren pod estakadę, wybetonowano w dużej części oba najazdy oraz osiem z dziewięciu podpór. Postępuje też od strony północnej budowa samej rynnowej konstrukcji budowli. Wzdłuż ulicy Synów Pułku zakończyło się korytowanie terenu pod przyszłe torowisko, którego zakres jest już wyznaczony krawężnikami. Na zachodniej jezdni ułożono pierwsze warstwy nowego asfaltu.

Budowa linii tramwajowej w ulicy Wilczyńskiego, między ulicami Gębika i Wachowskiego (23 października 2022)

Budowa linii tramwajowej w ulicy Wilczyńskiego, między ulicami Gębika i Wachowskiego (23 października 2022) © Przemysław Dryka

Najbardziej zaawansowane są prace w miejscu, gdzie zaczęły się one jako pierwsze, czyli na Pieczewie. Najbardziej widoczną oznaką tego jest fakt, że wzdłuż ulicy Wilczyńskiego w dużej części stoją już (i nadal są ustawiane) słupy trakcyjne. Jest to możliwe, bo na całym tym odcinku gotowy jest już docelowy układ jezdni i torowiska – ich zakres wyznaczają krawężniki. Widać już zarys peronów przystankowych w pobliżu skrzyżowania z ulicami Gębika i Żurawskiego, a na długich fragmentach zostały już także ułożone tory. Częściowo szyny są już umieszczone w betonie – tym razem jednak nie jest stosowana metoda płyt prefabrykowanych (czyli tzw. płyty węgierskiej, o której zresztą na Węgrzech nawet nie wiedzą, że w Polsce nosi taką nazwę), lecz wylewanie betonu „na mokro” w miejscu mocowania szyn. Na przystanku końcowym Pieczewo wzdłuż peronów przystankowych ułożono już tory. Nie łączą się one jeszcze z odcinkiem ułożonym na zachód od krańcówki, bo tu znajdzie się skomplikowany układ rozjazdów rozprowadzających ruch na wszystkie cztery tory końcowe. Na długich fragmentach przebudowywanej Wilczyńskiego leży już nowy asfalt, choć to oczywiście jeszcze nie ostatnia, ścieralna warstwa. Powoli udostępniane będą dla ruchu lokalnego kolejne fragmenty nowych jezdni – od 18 października jezdnia północna jest otwarta na odcinku od Krasickiego do Panasa, zapewniając dojazd do budynku o adresie Żurawskiego 1A. Wzdłuż Wilczyńskiego prace są na tyle intensywne, że robotników na placu budowy można zobaczyć nawet w niedziele.

Bardzo dziękuję panom Przemysławowi Dryce, Pawłowi Harajdzie (Olsztyn. W skrócie) i Andrzejowi Szramce za pomoc w przygotowaniu artykułu.