Olsztyn po raz kolejny tej zimy znalazł się właśnie pod śniegiem, co oznacza, że musiała spowolnić budowa linii tramwajowej na Pieczewo. Formalnie trzymiesięczna przerwa zimowa rozpoczęła się 15 grudnia, ale pogoda nie czuje się zobowiązana zapisami umowy i śnieg zasypał miasto wcześniej. Z drugiej strony wykonawcy deklarują, że jeśli tylko pogoda pozwoli, nie będą się niewolniczo trzymać terminów i prace nie będą przerywane.
Budowa estakady tramwajowej w ulicy Krasickiego (6 listopada 2022) © Paweł Harajda / Olsztyn. W skrócie
Dopóki nie przyszła zima, budowa szła coraz sprawniej – w ulicy Wilczyńskiego i alei Piłsudskiego, gdzie torowisko będzie także pasem dla autobusów i będzie znajdować się w jezdni, trwało jego betonowanie. Podczas pierwszego etapu budowy wykorzystywano gotowe prefabrykaty, tzw. płytę węgierską, ale teraz – po części dla redukcji kosztów – zdecydowano się na lanie betonu w miejscu układania szyn, czyli mocowanie ich „na mokro”. Na Wilczyńskiego tory są już umieszczone w betonie na większości odcinka, na skrzyżowaniu z Krasickiego pojawił się też rozjazd, który w przyszłości pozwoli na kontynuowanie budowy przez Jaroty w kierunku Osiedla Generałów bez wstrzymywania ruchu na linii na Pieczewo (a do tego czasu będzie awaryjnym trójkątem torowym). W alei Piłsudskiego torowisko zostało już umocowane na odcinku od skrzyżowania z Kościuszki do hali Urania, dalej jest nieco gorzej.
Solaris Tramino S111 Olsztyn #3007 na linii 2 przejeżdża odcinkiem jednotorowym przez budowę linii tramwajowej na skrzyżowaniu ulic Kościuszki z aleją Piłsudskiego (3 listopada 2022) © OlsztyńskieTramwaje.pl
Nie udało się przed przerwą zimową otworzyć dla ruchu części nowych jezdni wzdłuż budowanej linii ani kluczowego skrzyżowania alei Piłsudskiego z ulicą Kościuszki. Tylko miejscowo ruch lokalny został puszczony po nowych jezdniach, na których leży już asfalt (choć jeszcze bez ostatniej warstwy, zwanej ścieralną). Stało się tak na Pieczewie przy dojeździe do posesji i w alei Piłsudskiego, gdzie konieczne było zachowanie dojazdu do ulic Kościńskiego, Narutowicza i Grotha oraz placu Daszyńskiego. Na skrzyżowaniu alei Piłsudskiego z ulicą Kościuszki od miesięcy mamy ruch jednotorowy regulowany sygnalizacją świetlną, a pojazdy nieszynowe poruszają się tam objazdami (choć zdarzają się kierowacze wpychający się na torowisko i gnający na czołówkę z tramwajem – mająca swoją siedzibę kilkaset metrów dalej Straż Miejska ma tu pole do popisu i zarobku). Udało się w końcu 9 stycznia przełożyć ruch na drugi tor (zachodni), nie zostało jednak przywrócone kursowanie linii 1 do Wysokiej Bramy, gdzie zresztą też trwają prace przy nowym przystanku końcowym na placu Jedności Słowiańskiej. Niestety, nawet po przeniesieniu ruchu na drugi tor „jedynka” nie powróciła, bo utrzymanie ruchu w zadowalającej częstotliwości na odcinku, który stałby się praktycznie jednotorowy, byłoby trudne – pamiętajmy, że nawet przy pozaszczytowym takcie 15-minutowym tramwaje mijały się już w alei Piłsudskiego, a w szczycie, przy kursach co 7,5 minuty czasem nawet czekały na zwolnienie odcinka jednotorowego w ulicy 11 Listopada. Rozwiązaniem byłoby zastosowanie kolejnego rozjazdu nakładkowego, jakie w tej chwili wykorzystywane są w ulicy Kościuszki. Pytanie, czy MPK Olsztyn dysponuje większą ich liczbą czy tylko tą jedną parą, z której w tej chwili korzysta? Tak czy inaczej: linia 1 powróci dopiero wiosną, po oddaniu do użytku skrzyżowania alei Piłsudskiego z Kościuszki i to – jak już kiedyś zapowiadaliśmy – na nieco skróconej trasie, do tymczasowej krańcówki na ulicy 11 Listopada, usytuowanej bliżej niż dotychczasowy przystanek końcowy Wysoka Brama, bo trzeba go rozebrać w związku z budową nowego, już dwutorowego na placu Jedności Słowiańskiej.
Budowa linii tramwajowej na skrzyżowaniu ulic Kościuszki z aleją Piłsudskiego (3 listopada 2022) © OlsztyńskieTramwaje.pl
W kilku miejscach trasy stanęły już słupy trakcyjne – można je zobaczyć w alei Piłsudskiego od Kościuszki do hali Urania oraz wzdłuż ulicy Wilczyńskiego. Na Pieczewie umieszczono już na nich naciągi, do których w przyszłości mocowana będzie sieć trakcyjna.
Budowa linii tramwajowej w ulicy Wilczyńskiego, w pobliżu skrzyżowania z ulicą Wachowskiego (15 stycznia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl
Widoczne postępy nastąpiły też na budowie estakady w pobliżu skrzyżowania ulic Synów Pułku i Krasickiego. Rośnie ona od strony pierwszej z tych ulic i konstrukcja jest już nad nią nadwieszona. Podparta rusztowaniami wydłuża się, gdy tylko warunki pogodowe i temperaturowe pozwalają na betonowanie. Obecnie estakada osiągnęła mniej więcej połowę zakładanej długości, gotowe są też wszystkie jej podpory, zaawansowane są prace przy obu przyczółkach. Prace ruszyły tu z kopyta po zdemontowaniu odcinka linii wysokiego napięcia, który uniemożliwiał choćby użycie dźwigów. Doszło do tego po wielu miesiącach wyczekiwania na początku listopada.
Budowa linii tramwajowej w ulicy Krasickiego – przepinanie linii wysokiego napięcia (3 listopada 2022) © OlsztyńskieTramwaje.pl
Budowa estakady tramwajowej w ulicy Synów Pułku (15 stycznia 2023) © OlsztyńskieTramwaje.pl
Do końca 2022 roku Olsztyn miał możliwość skorzystania z opcji zamówienia dodatkowych tramwajów Panorama od tureckiego Durmazlara. Przypomnijmy, że w ramach zamówienia podstawowego do naszego miasta trafił tuzin wozów z Bursy, a umowa przewidywała możliwość nawet podwojenia tego zamówienia, z zastrzeżeniem, że aby dodatkowe pojazdy zostały wyprodukowane, należy ich zamówić co najmniej trzy. Z opcji nie skorzystaliśmy, ale ponieważ wciąż jeszcze trwają rozliczenia pomiędzy miastem a producentem, ustalono, że w ich ramach możliwość zamówienia dodatkowych Panoram nie wygaśnie, lecz zostanie przedłużona jeszcze o rok – do 31 grudnia 2023 roku. W obecnej sytuacji finansowej samorządów nie należy oczekiwać cudów, trzeba też pamiętać, że wszystkie elementy projektu tramwajowego są hojnie – aż w 85% – dofinansowywane z funduszy unijnych, a o te dodatkowe, z funduszu odbudowy po pandemii Polska jeszcze nie wystąpiła, ale warto sobie pozostawić furtkę. Tureckie tramwaje kursują bez większych usterek, operator – MPK Olsztyn – jest z nich zadowolony, a dziś trudno byłoby za podobną cenę kupić nowe wozy. Oczywiście, że w przypadku „domówienia” dodatkowych Panoram Olsztyn nie zapłaci za nie tyle, co za te z dostawy głównej, ale nawet po waloryzacji cena może być atrakcyjna. Nie zapominajmy, że w Turcji inflacja szaleje, sięgając kilkudziesięciu procent, więc zlecenie z zagranicy płatne w innej walucie niż tracąca na wartości lira może być dla producenta mimo wszystko kuszące.
Durmazlar Panorama Olsztyn DRP5H05 #3024 na linii 2 przejeżdża odcinkiem jednotorowym przez budowę linii tramwajowej na skrzyżowaniu ulic Kościuszki z aleją Piłsudskiego (3 listopada 2022) © OlsztyńskieTramwaje.pl
Porozumieniem zakończył się spór pomiędzy miastem a wykonawcą linii na Pieczewo, czyli konsorcjum Polimeksu i Trakcji, w kwestii waloryzacji wartości kontraktu. Toczył się on przed Sądem Polubownym przy Prokuratorii Generalnej RP, bo dzieje się tak, gdy jedną ze stron sporu jest jednostka samorządu terytorialnego. Oficjalnie kwoty nie padały, ale w mediach pojawiały się doniesienia, że wykonawca chciałby, żeby Olsztyn za realizację umowy wartej 403 164 353,11 zł zapłacił około 100 mln zł więcej. Ostatecznie stanęło na kwocie o połowę niższej – w wyniku postępowania ustalono jej wysokość na 51,3 mln złotych. Waloryzacja będzie dotyczyła prac wykonanych od 1 marca 2022 roku do ukończenia kontraktu, czyli – według stanu na dziś – do 16 października 2023 roku. Miasto będzie starało się sfinansować zwiększone koszty z funduszy unijnych. Dokumenty w tej sprawie już zostały złożone i są rozpatrywane przez Komisję Europejską. Jaspers (Joint Assistance to Support Projects in European Regions, czyli Wspólna Pomoc dla Wsparcia Projektów w Regionach Europejskich – inicjatywa Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, w której ramach eksperci pomagają przygotować wniosek tak, aby spełniał wymagania niezbędne do zdobycia dofinansowania) przychyla się do tego pomysłu.
Zaawansowanie prac w całym projekcie nie przekroczyło jeszcze połowy – na początku stycznia oceniano jest na 43%. Na poszczególnych odcinkach jest ono – jak pisaliśmy wyżej – bardzo różne. W związku z tym uzgodniono z wykonawcą harmonogram zawierający kamienie milowe projektu i zalecane terminy ich osiągnięcia. Ma to dać możliwość śledzenia na bieżąco, czy inwestycja nie nabiera opóźnienia i czy realizacja całości do połowy października nie jest zagrożona. Margines błędu jest niewielki, bo do końca bieżącego roku inwestycję należy rozliczyć, żeby uzyskać zwrot kosztów z przyznanego dofinansowania. Szczegółowy harmonogram pozostaje sprawą między inwestorem a wykonawcą, ale wiemy na przykład, że do tegorocznych wakacji miałby być przywrócony w całości ruch na ulicy Wilczyńskiego i w alei Piłsudskiego.
Solaris Tramino S111 Olsztyn #3006 na linii 2 przejeżdża odcinkiem jednotorowym przez budowę linii tramwajowej na skrzyżowaniu ulic Kościuszki z aleją Piłsudskiego (3 listopada 2022) © OlsztyńskieTramwaje.pl
Zwiększenie dofinansowania może mieć też inny pozytywny skutek – do projektu głównego włączona może zostać trwająca właśnie rozbudowa zajezdni tramwajowej. W bazie przy ulicy Kołobrzeskiej Budimex od kilku miesięcy pracuje nad nową halą postojową i serwisową. Powstają one w miejscu rozebranych warsztatów, we wschodniej części bazy, od strony ulicy Leonharda. Stoją już szkielety obu hal, częściowo gotowa jest także konstrukcja ich dachów. Do końca roku budowa musi się zakończyć, gotowe mają być też wszystkie pozwolenia na użytkowanie – tu także decydują terminy rozliczenia dofinansowania unijnego.
Budowa linii tramwajowej na Pieczewo (3 listopada 2022)
Budowa linii tramwajowej na Pieczewo (15 stycznia 2023)
Bardzo dziękuję panom Pawłowi Harajdzie (Olsztyn. W skrócie) i Pawłowi Piątkowskiemu za pomoc w przygotowaniu artykułu.
